GAZNELİLER, GAZNELİ DEVLETİ, ÖZELLİKLERİ (963 – 1187)KONU ANLATIMI

GAZNELİLER, GAZNELİ DEVLETİ, ÖZELLİKLERİ 

(963 – 1187)

Siyasi Tarih

-Kurucusu Alp Tekin’dir.

-Devleti'nin önemli şahsiyetlerinden Horasan kumandanı Alp Tigin (Alptegin), 961'de Vezir Ali Muhammed Bel'ami ile birleşerek kendi adayını zorla Samani tahtına oturtmak istediğinde başarısızlığa uğrar. Böylelikle Gazne Devleti'nin temeli atılmış olur.

-Gazneliler Devleti sadece Alptegin'in beraberinde getirdiği Türk askerlerine dayanmaktadır.

-Hanedanlık, Gazneli Mahmud zamanında altın çağını yaşar (997-1027).

-Başarılı bir komutan olarak bilinen Gazneli Mahmud sadece ülkenin topraklarını genişletmekle kalmaz aynı zamanda Gaznelilerin çoğunu da Müslüman yapar.

-Gazneli Mahmut'un oğlu olan I. Mesut'un tahta gelmesiyle hanedanlık geriler.

-Dandanakan Savaşı'yla da Selçuklular ülkenin büyük bir bölümünü ele geçirirler.

-Gazneliler devleti tarîhî kaynaklarda Yeminiler ve Sebüktiginler olarak geçer.

 Alp Tigin Dönemi

-Samanoğulları'nın Horasan valisi olan Alp Tigin tarafından Samanoğulları yönetimi tanınmayarak Gazne bölgesinde kurulan bir Türk-İslam devletidir.

-Gazneliler tam bağımsız olamamışlar, tam olarak siyasi ve askeri faaliyetlerde bulunamamışlardır.

 Sebük Tigin Dönemi

-Sebük Tigin döneminde devlet tam bağımsız hale gelmiş ve hükümdarlık saltanat haline dönüşmüştür.

-Devletin sınırları Afganistan ve Pakistan'a kadar genişlemiştir.

-Hindular İslamiyet ile tanışmışlardır .

 Gazneli Mahmut Dönemi

-Gaznelilerin en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

-Gazneli Mahmut, 999'da Karahanlılar'dan da yardım alarak Horasan'ı fethetmiş ve Samanoğulları Devleti'ne son vermiştir.

-Gazneli Mahmut 1001-1027 yılları arasında Hindistan üzerine 17 sefer düzenlenmiştir.

Bu seferler;

-Hindistan’ın yer altı ve yer üstü zenginliklerini ele geçirmek,

-Hindistan’da İslamiyet’i yaymak,

-İslam dünyasının lideri olmak amacıyla yapılmıştır.

-Bu dönemde ülke sınırları Ganj nehrine kadar genişlemiş,

-Hindistan içlerinden kaynaklar sağlanmıştır, devletin ekonomisi güçlenmiştir.

-1017 yılında Harezm bölgesi de devlet sınırları içine katılmıştır.

-Gazneli Mahmut Abbasi halifesini Şii Büveyhoğullarına karşı korumuş; halife, Gazneli Mahmud’a Sultan unvanını vermiştir.

-Bu tarihten sonra Türkler, Sünni İslamiyetin savunucusu konumuna gelmişlerdir.

-Sultan unvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır.

-Selçuklular'ın büyük güç olacağını önceden sezmiş, Aslan Yabgu'yu esir alarak bunu engellemeye çalışmıştır.

-Gazneli Mahmud döneminde askeri alanda önemli bir yenilik olarak filler orduda kullanılmaya başlanmıştır.

Selçuklular ile mücadele ve Yıkılış

-1040 Dandanakan savaşı sonunda ağır yenilgi alan Gazneliler Devleti 1187 yılında Afganlar (Gurlulardan olan Sultan Giyasuddini Guri)) tarafından yıkılmıştır.

-Tarihçilere göre Gazneliler Türklerin kurduğu çok uluslu devletlerin ilkidir.

-Devletin çökmesinde bu çok uluslu yapı da önemli rol oynamıştır.

 Gazne Sultanları

Alp Tigin (961 - 962)

Ebu - İshak İbrahim (962 - 965)

Bilge Tigin (965 - 971)

Piri Tigin (971 - 976)

Sebük Tigin (976 - 996)

İsmail (996 - 997)

Gazneli Mahmud (997 - 1030)

Celalu'd - Devle ve Cemalu'l-Ebu -Ahmed Muhammed 1030 - 1041)

I.Sultan Mes'ud (1030 - 1040)

Sultan Mevlud (1040 - 1048)

II.Sultan Mes'ud (1048 - 1049)

Sultan Ali (1049 - 1051)

Sultan Abdürreşid (1051 - 1052)

Sultan Tuğrul (Mütegallibe) (1052 - 1053)

Sultan Ferk-Zad (1053 - 1059)

Sultan İbrahim (1059 - 1099)

III. Sultan Mes'ud (1099 - 1115)

Sultan Şir-Zad (1115 - 1116)

Sultan Arslan - Şah (1116 - 1117)

Sultan Behram-Şah (1117 - 1152)

Sultan Husrev-Şah (1152 - 1160)

Sultan Husrev-Melik (Melik Şah) (1160 - 1187)

Egemenlik Alanı

-Zafer kuleleriMavera-ün'nehir'den Ganj boylarına, Hindistan içlerine; Hazar kıyılarından Pamir yaylalarına kadar uzanan bölgeler. (4.700.000 km2)

Gazneli Kültürü

-Gaznelilerde resmî dil Farsça olmasına rağmen orduda ve sokakta Türkçe kullanılmaktaydı.

-Gazneliler Samanoğullari gibi Farsçaya ve İran kültürüne adapte olmuşlar ve farsça edebiyatı desteklemişler.

-Gaznelilerin sarayında ünlü Farsi yazarları büyük edebiyat eserleri yazmışlar. Bunların arasında Şehname’nin yazarı Firdevsi ve al-Biruni vardir.

-İran tarihçileri Gaznelileri kendi kültürlerine mal etmeye çalışmaktadırlar. Bugün Gazne şehrinde Gazne sultanlarından kalan "Zafer kuleleri" vardır.

-Gaznelilerin Türk ve Dünya Tarihine katkıları. Bugünkü Pakistan, Bangladeş yani Hindistan Müslümanlarının İslamlaşmasını sağlayan ülkedir.

-Hindistan içlerine kadar Müslümanlığı götürmüşlerdir.

-Yukarıdaki iki maddenin gerçekleşmesinde Gazneli Mahmut'un Hindistan’a yaptığı 17 sefer en önemli etkenlerdendir.EİTİMCİYİZ.BLOGSPOT.COM