6.SINIF

Kuvvet nedir?
Duran bir cismi hareket ettiren , doğrultusunu ve cisimlerin biçimlerini değiştiren etkiye “kuvvet” denir.
Kuvvet vektörel bir büyüklüktür ve vektörle gösterilir ( → ) . Kuvvetin değeri dinamometre ( yaylı el kantarı ) ile ölçülür. Kuvvet “F” ile sembolize edilir ve dört elemanı ile tanımlanır. Bunlar:

Başlangıç noktası Kuvvet birimleri:
Doğrultusu gramkuvvet ................g-f
Yönü kilogramkuvvet...........kg-f
Şiddeti Dyn ve Newton ( N ) ‘dur

6.SINIF
DERS 1
ÜNİTE 5: VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER 
KONU:  DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ 

ÜNİTE: KUVVET VE HAREKET
KONU: BİLEŞKE KUVVET 
Duran bir cismi hareket ettiren, hareket eden bir cismi durduran, hareketli cismin hızını ve yönünü değiştiren, cisimlerde şekil değişikliği yapabilen etkiye kuvvet denir.

Kuvvetin sembolü F’dir.  

Kuvvet vektörlerle gösterilir.
Kuvvetin tam olarak ifade edilebilmesi için;

1-Uygulama noktası,

2-Büyüklüğü,

3-Yönü,

4-Doğrultusu bilinmelidir.
Esnek Cisim Nedir?

Üzerine kuvvet uygulandığında şekli değişen, kuvvet etkisi kaldırılınca eski haline dönen cisimlere esnek cisimler denir. Lastik, sünger, sarmal yay, lastik top, silgi,otomobil lastiği, bazı tişört ve çoraplar esnek cisimlerdir.
Dinamometre (Kuvvetölçer)

Yapılarında sarmal yaylar bulunan dinamometreler kuvvetlerin büyüklüğünü ve cisimlerin ağırlıklarını ölçer. Dinamometreye asılan yük miktarı arttıkça dinamometre yapısındaki yay da uzar.Dinamometrenin üzerinde kuvvetin büyüklüğünü gösteren bölmeler bulunur.
Dinamometre ile ölçüm yaparken yayların esneklik özelliğinden yararlanılır. 
Yapılarında kullanılan metallerin cinsi ve  kalınlığı, dinamometrenin ölçüm aralığını belirler. 

İnce yaylı dinamometreler çok küçük ağırlıkları, kalın yaylı olanlar ise daha ağır cisimleri tartmak için kullanılır.
Dikkat:Yaya kapasitesinden fazla kuvvet uygulanırsa yayın esneklik özelliği bozulur.Yaydaki uzama kalıcı hale gelir ve eski şekline dönemez.

Kuvvet dinamometre ile ölçülür.Kuvvetin birimi Newton’dur. Newton, N ile gösterilir. 

      

Kütle ve Ağırlık

Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetine o cismin ağırlığı denir. Ağırlık, cismin bulunduğu yerdeki çekim kuvvetine bağlıdır. Ağırlık, dinamometre ile ölçülür.

Kütle, değişmeyen madde miktarıdır. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Bir cismin ağırlığını bulmak için cismin kütlesi ile yer çekimi sabiti çarpılır. 

G=Ağırlık (N)           

m=Kütle (kg)

g=Yerçekimi ivmesi                  Ağırlık G = m . g  formülü ile bulunur.    

g=10 N/kg alınır.

Birim Çevirileri:

1 kg-f= 10 N=1000 g-f

1 kg-f= 9,8 N ( Problemlerde yaklaşık 10 N alınır. )

1 kg-f= 1000 g-f

Bir cismin kütlesi her yerde aynı , ağırlığı ise bulunduğu yere göre  farklı olabilir. 

1 kg'lık kütlenin ağırlığı Paris'te 9,81 N. alınırsa

   Ekvator'da 9,78 N

   Kutuplarda 9,83 N

   İstanbul'da 9,80 N

   Ankara'da 9,78 N

   Antalya'da 9,76 N ölçülür.

Örnek:Bir cismin ağırlığı Dünya’da 600 N ise, Ay’daki ağırlığı 100 N’dur. Çünkü Ay’ın çekim kuvveti Dünya’nınkinin 6’da biridir.
Kütlesi ise; m = G : g' den  m=600:10=60 kg olur.
Bu cismin kütlesi her yerde aynı olacaktır. 

Etki-tepki kuvvetleri

Bir cisim, başka bir cisme kuvvet uyguladığında, ikinci cisim, birinci cismin uyguladığı kuvvete eşit büyüklükte fakat zıt yönde kuvvet uygular. 
Birinci cismin uyguladığı kuvvete etki, ikinci cismin uyguladığı kuvvete tepki kuvveti denir.
Örnek:Masa üzerinde duran bir cisim, ağırlığından dolayı masaya bir kuvvet uygular. Masa da cisme bir tepki kuvveti uygular. Masanın cisme uyguladığı kuvvet, cismin masaya uyguladığı kuvvete eşit ve zıt yönlüdür.

Bileşke Kuvvet

İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet denir. Bileşke kuvvet R ile gösterilir

Bileşke kuvvet aşağıdaki bağıntıyla bulunur
     
Buradaki toplama, kuvvetlerin vektörel toplanmasıdır.

Bileşke kuvveti oluşturan kuvvetlerden her birine bileşenler denir.

ŞEKİL 1                     ŞEKİL 2 'de  
                             R=F1+F2                   F1 > F2 ise formül  R=F1- F2 ,            
                                                             F2 >F1 ise formül  R=F2-F1 olur.

Aynı doğrultulu ve aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi (1.ŞEKİL)

Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi bulunurken kuvvetler toplanır.
Bileşkenin yönü kuvvetlerin yönüyle aynıdır.    
  

Aynı doğrultulu ve zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi (2.ŞEKİL)

Zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi bulunurken büyük kuvvetten küçük kuvvet çıkarılır.
Bileşke kuvvetin yönü, büyük kuvvetin yönündedir.

          F1 > F2 ise formül  R= F1- F2 , 
       F2 >F1   ise formül  R=F2-F1 olur. 

 F2 > F1 ise, bileşke yönündedir.
Bileşkenin yönü büyük kuvvet olan F2’nin yönündedir. Bileşkenin vektörle gösterimi;

       .                    

ÇALIŞMA:Aşağıdaki A,B,C cisimlerine etki eden net kuvvetleri bulunuz.

FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİMLER KONU ANLATIMI 6.SINIF

ÜNİTE 3: MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
KONU:  FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELER

1-Fiziksel değişmeler:

Maddenin dış görünüşü ile ilgili, ölçülebilen hissedilebilen veya gözlenebilen özelliklere fiziksel özellikler denir. 
Renk, koku, tat, kırılganlık, özkütle, katı,sıvı ve gaz halde olma gibi özellikler fiziksel özelliklerdir.

Maddenin fiziksel özelliklerinde meydana gelen değişmelere fiziksel olay denir. 
Örnekler:
Kömürün toz haline gelmesi
Demirin tel ve levha haline gelmesi
Kağıdın yırtılması
Suyun buharlaşması, suyun donması
Buzun erimesi, su buharının yoğunlaşması
Şekerin suda çözünmesi
Ufalama,ezme,kesme,parçalama olayları fizikseldir.
Bütün hal değiştirme olayları fiziksel değişmedir.
Fiziksel değişmeler sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz.

 1. Şekil FİZİKSEL
     2. Şekil KİMYASAL
    3.Şekil KİMYASAL
4.Şekil FİZİKSEL

2-Kimyasal değişmeler:

Bütün maddeler atom veya molekül dediğimiz küçük taneciklerden oluşur. Maddelerin atom veya molekül yapılarıyla ilgili özelliklere kimyasal özellikler denir. 
Yanma, çürüme, paslanma, bileşik yapma gibi özellikler kimyasal özelliklerdir.
Buna bağlı olarak bu özelliklerde meydana gelen değişmelere de kimyasal değişmeler denir. Kısaca maddenin iç yapısında meydana gelen değişmeler kimyasal değişmelerdir. 
Örnekler

Kağıdın yanması

Mumun yanması

Sütün ekşimesi

Yumurtanın bozulup çürümesi

Demirin paslanması

Fotosentez olayı

Solunum olayı
Yoğurt yapmak
Ekşime,bozunma,mayalanma olayları kimyasaldır.
Bütün biyolojik olaylar (solunum,sindirim,fotosentez v.b) kimyasal değişmedir. 

Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.
Kimyasal değişmeler sonucunda maddelerin içyapısı değişir, madde  başka maddelere dönüşür.Yani yeni özellikte farklı maddeler oluşur.