Lozan Antlaşması, Maddeleri, Önemi 24 Temmuz 1923 - 8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Anlatımı

LOZAN ANTLAŞMASI 24 TEMMUZ 1923

I. Lozan Görüşmeleri
20 Kasım 1922- 4 Şubat 1923
II. Lozan Görüşmeleri
23 Nisan 1923 - 24 Temmuz 1923
Katılan Devletler
İngiltere - İtalya - Yunanistan - Fransa
Japonya - Romanya - Yugoslavya
Boğazlarla ilgili Görüşmelere Katılanlar; Sovyet Rusya-Bulgaristan
Gözlemci Devlet; ABD

Konferansın Toplanma Yeri Sorunu
Ø TBMM, konferansın İzmir'de toplanmasını istiyordu, böylece;
Ø Mustafa Kemal Paşa'nın konferansı etkilemesi kolaylaşacak
Ø Türk heyeti ile TBMM arasındaki haberleşme daha kolay sağlanacaktı.
Ø İtilaf devletleri ise uluslararası konferansların tarafsız ülkeler­de toplanması gerektiğini bildirdiler.
Ø Konferansın İsviçre'nin Lozan kentinde yapılması kabul edildi.
Konferansa Gönderilecek Temsilci Sorunu
Ø TBMM'yi Lozan Konferansı'nda hükümet başkanı Rauf (Orbay) Bey temsil etmek istiyordu.
Ø Amacı Mondros Ateşkesi'ni imzalamakla edindiği kötü izleni­mi silmekti.
Ø Mustafa Kemal Paşa Mudanya'da başarılı bir ateşkes imza­lamış olan İsmet Paşa'yı tercih etti.
Ø TBMM tarafından İsmet Paşa'nın temsilci olması kararlaştırıldı.
Konferansta Görüşülecek Konular
· Türk heyeti, konferansta sadece Kurtuluş Savaşı'yla ilgili ko­nuları değil yüzlerce yıllık sorunları görüşecekti.
· Türk heyeti iki konuda kesinlikle taviz vermeyecekti, bunlar;
o Ermeni meselesi
o Kapitülasyonların kaldırılması
· Konferansta görüşülecek diğer konularla ilgili olarak ise pa­zarlık yapılacaktı.
Lozan Görüşmelerinin Başlaması ve Kesilmesi
Ø 20 Kasım 1922'de başlayan Lozan görüşmeleri bir süre son­ra tıkandı.
Ø İtilaf devletleri Türk heyetinden birçok konuda taviz istediler.
Ø En çok anlaşmazlık çıkan konular şunlardı,
o Kapitülasyonlar
o Dış borçlar
o Musul sorunu
o Boğazlar sorunu
Ø Bu gelişmeler üzerine Lozan görüşmeleri 4 Şubat 1923'te ke­sildi.
Ø Lozan görüşmelerinin kesildiği dönemde Türkiye'de iki önem­li olay meydana geldi.
Ø - İzmir I. İktisat Kongresi- 17 Şubat 1923
Ø - I. TBMM'nin feshedilmesi 1 Nisan 1923
Lozan Görüşmelerinin Yeniden Başlaması ve Barış Antlaş­masının İmzalanması
Ø Lozan konferansının dağılması üzerine TBMM, boğazlar ve çevresini ele geçirmek için hazırlık yapmaya başladı. İngiliz­lerle savaş tehlikesi ortaya çıktı.
Ø İngiltere'de ise kamuoyu yeni bir savaşa karşı idi. Ayrıca İn­giliz sömürgeleri çıkacak bir savaşta yardım göndermeye­ceklerini, diğer Avrupa devletleri ise tarafsız kalacaklarını açıkladılar.
Ø Her iki tarafında savaşı göze alamaması üzerine konferans yeniden toplandı.
Ø 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalandı.

LOZAN ANTLAŞMANSININ MADDELERİ

1-SINIRLAR
Doğu Sınırı : Görüşülmedi, Kars antlaşması geçerli oldu. Irak Sınırı : Musul konusunda anlaşmazlık çıkması üzerine
Türkiye ile İngiltere arasında ikili görüşmelere bırakıldı.
Suriye Sınırı : 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması­na göre belirlendi.
Batı Sınırı : Meriç nehri sınır oldu.
Ege Adaları : Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye, Oniki Ada İtalya'ya, diğer bütün Ege adaları silahsızlandı­rılması şartıyla Yunanistan'a verildi. II. Dünya savaşından sonra imzalanan Paris Antlaşması ile 12 Ada Yunanistan'a verildi.
2-BOĞAZLAR
Ø Boğazların yönetimi başkanlığını bir Türk'ün yapacağı ulus­lararası komisyona bırakılacak
Ø Boğazların her iki yakasında yirmişer km'lik alan silahsızlan­dırılacak
Ø Ticaret gemileri serbestçe boğazlardan geçebilecek
Ø Savaş gemilerine tonaj sınırlaması getirilecek.
Ø Savaş ihtimali olduğunda Türkiye boğazlan silahlandırabilecek
3-İSTANBUL'UN DURUMU
İstanbul'un Lozan antlaşması'nın TBMM'de onaylanmasın­dan sonra bir buçuk ay içerisinde İtilaf devletlerince boşaltıl­ması kararlaştırıldı.
4-KAPİTÜLASYONLAR
Kapitülasyonların bütün sonuçlarıyla birlikte kaldırılması kabul edildi.
5-DIŞ BORÇLAR
Ø En çok Fransa ile aramızda bu konuda sorun çıktı.
Ø Düyun-u Umumiye İdaresi kaldırıldı.
Ø Osmanlı borçları Osmanlı Devleti'nden ayrılan devletler ara­sında paylaştırıldı.
Ø Borçların önemli bir kısmını Türkiye ödeyecekti.
Ø Borçlar Türk lirası ya da Fransız frangı ile ve taksitler halinde ödenecekti.
6-PATRİKHANE
Ø Yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla patrikhane İstan­bul'da kalacak  Seçilen patriği Türk hükümeti onaylayacak
7-YABANCI OKULLAR
Ø Türkiye'de bulunan bütün yabancı okullar Türk Milli Eğitim sistemine bağlı olacak.
Ø Bu okullar Türk müfettişlerince denetlenecek.
8-SAVAŞ TAZMİNATI
Ø Yunanistan'dan savaş tazminatı olarak sadece Edirne'nin Karaağaç istasyonu alındı.
9-AZINLIKLAR
Ø Türkiye'de bulunan bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı. Böylece Avrupalı devletlerin içişlerimize karışmaları önlendi.
Ø Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları hariç Yunanistan'da­ki Türkler ve Türkiye'deki Rumların yer değiştirmesi kararlaş­tırıldı.


LOZAN ANTLAŞMASI'NIN ÖNEMİ
ü Türkiye'nin bağımsızlığı tanındı.
ü Türk milleti açısından I. Dünya savaşı sona erdi.
ü Lozan Antlaşması uzun süre geçerli olması açısından diğer
ü antlaşmalara örnek oldu.
ü Boğazlar komisyonunun varlığı milli egemenliğimize gölge
ü düşürdü.
ü Uzun yıllar süren kapitülasyonlar, dış borçlar, azınlıklar gibi sorunlar çözümlendi.
ü Irak sınırı hariç diğer sınırlarımız belirlendi.
ü Türk bağımsızlık savaşı diğer esir milletlere örnek oldu.
Antlaşmadan Sonra Sorun Olan Konular
ü Musul Sorunu
ü Hatay Sorunu
ü Boğazlar Sorunu
ü Dış borçların ödenme şekli
ü Nüfus mübadelesi
ü Yabancı okullar