DOKULAR

DOKULAR
Doku:Yüksek yapili organizmalarda çok sayida hücre vardir.Bu hücreler kendi aralarinda yapisal ve islevsel birlikler olustururlar.Canlilarda ayni islevi yapan hücreler topluluklarina doku denir.
Dokular canlinin erginlikten önceki yasaminda baslar ve eriskinlige ulasinca son biçimini alir.Hayvanlarin yapisindakilere hayvansal,bitkilerin yapisindakilere de bitkisel dokular denir.
-HAYVANSAL DOKULAR-
Hayvansal dokular 7 gruba ayrilirlar;
1.Epitel doku 2.Bag doku 3.Kikirdak doku 4.Kemik doku 5.Kan doku 6.Kas doku 7.Sinir doku
Bitkisel dokular ise 2 gruba ayrilir;
1.Sürgen(Bölünür) doku 2.Bölünmez doku
Hayvansal dokulari inceleyelim;
EPITEL DOKU:Vücudun iç ve dis yüzeyini örter.Bunun 4 görevi vardir;Bulunduklari organi dis etkilerden korumak,Salgi yapmak,Emmek, Mukus ve benzeri maddeleri iletmek.Epitel doku islevine göre 2 grupta incelenir;
1.Örtü epiteli:Asil görevi korumaktir.Ancak bazen emilim görevide yaparlar.Hücrelerinin siralanisina göre Tek katli ve Çok katli olmak üzere ayrilirlar.
A.Tek katli epitel:Yan yana dizilmis hücrelerden olusur.Hücreleri yassi,kübik veya silindiriktir.
a.Tek katli yassi epitel: Akciger alveolleri,kan damarlarinin iç yüzü ve kilcal damarlarda bulunur.
b.Tek katli kübik epitel:Omurgali böbreklerinde,tiroit bezinde bulunur.
c.Tek katli silindirik epitel:Omurgalinin solunum yollarinda,incebagirsakta bulunan silindirik epitel emme görevi yapar.
B.Çok katli epitel:Üst üste siralanmis hücrelerden olusur.Omugalilarin derisinde bu doku vardir.Bu epitel dokuyu inceledigimizde en altta silindirik,ortada kübik,üstte ise yassi epitelden olusmustur.En üstteki epitel genellikle ölüdür.Bu ölü hücre alttaki canli hücreleri dis etkilerden korur.Kan damari içermez.
2.Salgi(Bez) epiteli:Salgi yapma yetenegindeki hücrelerdir.Tükürük bezi,mide bezleri,ter bezleri,hipofiz,tiroit gibi salgi yapan organlarda bulunur.Hücre sayisina göre;
A.Tek hücreli bezler:Silindirik hücrelerden olusur.Bunlara ?goblet? hücresi denir.Toprak solucaninin derisinden,sindirim kanalindan,solunum organlarindan salgilanan mukus buna örnektir.
B.Çok hücreli bezler:Salgi yapan hücrelerin bir araya gelmesi ile olusurlar.Salgilarini bir kanala ve buradan vücut bosluguna veren bezlere ekzokrin(dis salgi) bezi denir.Tükrük bezi,mide ve bagirsak bezleri ile gözyasi bezleri dis salgi bezleridir.Salgilarini dogrudan kana veren bezlere endokrin(iç salgi) bezi denir.Bunlar kanalsiz bezlerdir.Salgilarina hormon denir.Hipofiz,tiroit,paratiroit,böbreküstü bezleri birer iç salgi bezidir.

BAG DOKUSU:Doku ve organlari birbirine baglar.Vücudun her yerinde bulunur.Buna katilgan doku da denir.Hücreler ve hücreler arasi maddelerden ve liflerden olusur.Hücreler arasinda bu hücreler tarafindan salgilanan ara madde bulunur.Ara maddede agsi,kollogen,elastik lifler olmak üzere 3 tipte lif görülür.Ara madde miktari çok,bag dokusu hücreleri azdir.Bag dokusunu olusturan asil hücrelere fibroblast denir.Diger önemli hücreler ise mast hücreleri ve makrofajlardir.
Yag dokusu,özellesmis bir bag dokusudur.Hücreleri büyük ve yuvarlak olup yag damlaciklari tasir.Yag dokulari yedek besin olarak yagin ve suyun depolanmasini saglar.Vücudun basinç ve darbelere karsi korunmasinda,isinin izole edilmesinde,derinin nemli kalmasinda etkili olur.
KAN DOKUSU:Kan,çesitli maddeleri tasima,vücudu mikroplara karsi koruma,vücut isisini düzenlemek gerektiginde pihtilasma gibi görevler yapar.Hücreler ve hücreler arasi maddelerden olusmustur.Damarlar içinde dolasir.Plazma denilen ara maddesi sividir.Plazmanin çogunu su olusturur,ayrica sindirilmis besinler,hormonlar,enzimler,antikorlar,erimis gazlar ve artik maddeler içerir.Hafif bazik özelliktedir.
Kandan,kan hücreleri ve pihtilasan maddeler çiktiktan sonra geriye kalan siviya serum denir.Kan,bir tüpe kondugunda dipte olusan pihtinin üstünde kalan serumdur.Pihtida ise kan hücreleri ve fibrin bulunur.Kan hücreleri 3 çesittir:
1.Alyuvarlar 2.Akyuvarlar 3.Kan pulcuklari

Alyuvar(Eritrosit);ortasi çukur,kirmizi renkli kan hücresidir.Baslangiçta çekirdeklidirler ama kana karisirken çekirdeklerini kaybederler.Alyuvarlar akcigerden aldiklari oksijeni vücut hücrelerine,vücut hücrelerinden aldiklari karbondioksiti akcigere götüren hücrelerdir.
Oksijen ve karbondioksit tasinmasinda yapisinda bulunan demirli bir protein olan hemoglobin görev yapar.Bir alyuvar yaklasik 280 milyon hemoglobin molekülüne sahiptir.
Alyuvarlarin ömrü yaklasik olarak 120 gündür.Yasli alyuvarlar dalakta ve karacigerde parçalanir.Kemik iliginde yenisi üretilir.Birim zamanda dokulara ulasan oksijen miktarinin azalmasi vücutta alyuvar üretimini hizlandirir.
a.Kan kaybi
b.Deniz seviyesinden yükseklere çikilmasi
c.Bazi solunum ve dolasim sistemi hastaliklari gibi durumlarda alyuvar üretimi artar.
Yüksek yerlerde yasayanlarda sahildeki insanlardan daha fazla alyuvar bulunur.Olgunlasmis alyuvarlarda çekirdek,ribozom,e.retikulum ve mitokondri yoktur.

Akyuvarlar(Lökositler);çekirdekli,gerçek kan hücreleridir.Kan sivisi içinde aktif hareket ederler.Hemoglobin tasimadiklari için renksizdirler.Kanda ortalama 7000-9000 kadardir.Bu sayi:

a.Mikrobik hastaliklar
b.Vücuda giren yabanci proteinler,bakteri ve kimyasal toksinler
c.Doku tahribi halinde sayisi artar.
Sitoplazmasi tanecikli olanlara granüllü akyuvar denir.Çekirdegi bogumludur.Bunlar nötrofil,eosinofil ve bazofil diye adlandirilir.Tanecikli olmayanlarada granülsüz akyuvar adi verilir.Çekirdegi fasulye tanesine benzeyen tiplerine monosit,yuvarlak iri çekirdekli olanlarina lenfosit denir.Monositler kemik iliginde,lenfositler dalak,tümüs bezi ve lenf dügümlerinde üretilirler.
Akyuvarlar vücudu hastaliklara karsi korur.Monositler,mikroplari fagositozla yutar ve parçalar.Çogu zaman amipsi hareketlerle kan damarlarindan çikarak doku sivisindaki mikroplari yok eder.Ayrica bazi lenfositler vücuda zarar veren maddelere karsi ?antikor? üretirler.
Kan pulcuklari(trombositler);kemik ilgindeki dev hücrelerin(megakaryosit) parçalanmasi sonucu sitoplazma parçalaridir.Ömürleri birkaç gündür.Kanin pihtilasmasinda etkili olan özel bir protein bulundururlar.Buna trombosit tromboplastini denir.
KIKIRDAK DOKU:Esnek,dayanikli,hafif sert dokudur.Omurgalilarda kemik doku ile beraber iskeleti olusturur.Köpekbaliklari hariç diger omurgalilarda embriyo gelistikçe kikirdak doku yerini kemik dokuya birakir.
Bu doku,kikirdak hücreleri ?kondrosit? ile hücrelerin arasini dolduran ara madde ?kondrinden? olusur.Kondrosit bir kapsülle çevrilidir.
Kikirdak dokuda kan damari bulunmaz.Besin ve gerekli maddeler difüzyonla etrafini saran bag dokunun kilcallarindan alinir.Metabolizma ürünü artiklarida yine difüzyonla atilir.
Kikirdak doku,ara maddesine göre hiyalin,elastik ve lifli kikirdak olmak üzere 3?e ayrilir.
a.Hiyelin kikirdak;soluk borusu,kaburga uçlari,uzun kemiklerin basi ve burunda yer alir.Bütün omurgalilarin embriyolari ile kikirdakligi baliklarin embriyo ve erginlerinde bulunur.
b.Elastik kikirdak;dis kulak yolu,kulak kepçesinde bulunur.
c.Lifli kikirdak;uzun kemiklerin eklem yerinde yer alir.Kollojen lifleri fazladir.Hücreler arasi madde ve hücreleri azdir.





KEMIK DOKUSU:Omurgalilarin iskeletini olusturan kemikler,kemik dokusundan meydana gelir.Vücudun en sert dokusudur.Vücuda destek saglar,iç organlara tutunma yüzeyi olusturur.Kemik hücrelerine ?osteosit? denir.Kemik hücreleri osein denilen proteinli madde ile madensel tuzlardan olusan bir ara madde içinde bulunur.Madensel tuzlarin çogunu magnezyum fosfat,kalsiyum karbonat ve kalsiyum florür olusturur.Bu maddelerin miktari canlinin yasina göre degisir.
Kemik doku siki ve süngersi olmak üzere 2?ye ayrilir.
Siki kemik doku,sert bir kitledir.Sert kemik dokuda denir.Iskeleti olusturan tüm kemiklerin dis yüzeyinde uzun kemiklerin gövdesinde bulunur.Kemik hücreleri sitoplazmik uzantilarla birbirine baglanir.Hücreler iç içe geçmis daireler üzerinde bulunur.Dairelerim merkezinde boydan boya uzanan bosluklara havers kanali denir.Havers kanallarini birbirine baglayan yan kanallarada volkmen kanallari adi verilir.Bu iki kanalinda içinden kan damarlari ve sinir uzantilari geçer.
Süngerimsi kemik doku,uzun kemikleri bas kismini,kisa ve yassi kemikleri iç kismini doldurur.Gözenekli bir yapisi vardir.Bu gözeneklerin içi kirmizi kemik iligiyle doludur.
Bütün kemikler ?periost? adi verilen bir zar ile örtülüdür.Bu zar kemiklerin beslenmesinde,onariminda ve kalinlasmasinda görev yapar.Uzun kemiklerin ortasindaki boslukta sari ilik,bas kisminda kirmizi ilik,kisa ve süngerimsi kemik dokusunun gözeneklerinde de kirmizi ilik bulunur.Kirmizi ilik alyuvar ve akyuvar yapiminda etkilidir.Kirmizi ilik alyuvar ve akyuvar yapiminda etkilidir.Kemik dokusu vücudun mineral deposudur.
KAS DOKUSU:Kasilip gevseme yeteneginde olan bir dokudur.Bu özelliginden dolayi canlinin hareketini ayrica kalp,mide ve solunum organlarinin çalismasini saglar.Hücreler arasi maddeleri yoktur.
Kas hücrelerinin zarina sarkolemma, sitoplazmasina sarkoplazma denir.Sarkoplazma kasilip gevseme özelligindeki liflerden yapilmistir.Bu liflere miyofibril adi verilir.Aktin ve miyozin denilen proteinden yapilmistir.kasilma için gerekli enerji ATP?den saglanir.
Kaslar yapi ve çalismalari bakimindan üç çesittir.Bunlar; 1.Düz kas, 2.Iskelet kasi, 3.Kalp kasi.
1.Düz kaslar;uzun ,ig biçimli,sivri uçlu hücrelerden yapilmistir.Hücrenin ortasinda yassi ve uzun bir çekirdegi vardir.Bagirsak,mide,damarlar gibi iç organlarin yapisinda bulunur.Istegimiz disinda çalisir,çalismasi otonom sinir sisteminin denetiminde gerçeklesir.Yavas kasilir ancak kasili kalabilme süreleri uzundur.Yani geç yorulurlar.



2.Çizgili kaslar;uzun,silindirik ve kalin uçlu hücrelerdir.Plazma zarlari eridigi için çok çekirdekli bir görünümleri vardir.Çekirdekleri kenarda yer alir.
Çizgili kaslar iskeleti sara ve hareketi saglar.Istedigimizle çalisir.Çalismasi beyin tarafindan düzenlenir.Kasilma hizi yüksektir.Kasili kalma süresi kisadir.Yani çabuk yorulurlar.
3.Yürek(Kalp) kasi,bir çesit çizgili kastir.Kalbin kasli yapisini olusturur.Çok çekirdeklidir.Çekirdekleri ortadadir.Enine boyuna çizgilidir.Dallanmis ve birbiri ile kaynasmis silindirik,uzun liflerden olusur.Uyarti bir liften digerine iletilir.Istegimiz disinda çalisir.Çalismasi otonom sinir sistemi ile düzenlenir.
SINIR DOKUSU:Sinir dokusu sinir hücreleri(nöron) ile bunlarin arasinda bulunan destek saglayan rejenerasyon ve koruma görevi yapan nörogliyalardan olusur.Bir nöronda iki kisim bulunur.
a.Sinir gövdesi:Sitoplazma ve çekirdegi kapsar.Hücreden uzanan sinir liflerine sahiptir.
b.Uzantilar:Uzun ve tek olan uzantiya akson denir.Beyin ve omirilikte bulunan aksonlarin etrafi miyelin kilif ile örtülüdür.Bu kilif Schwann hücrelerinin aksona dolanmasiyla olusur.Miyelinli aksonlarda uyartilar hizli iletilir.Otonom sinir sisteminin iç organlarda sonlanan aksonlarinda miyelin bulunmaz.Kisa birden fazla olan uzantilara ise dendrit denir.
Nöronlar uç uça gelerek sinir tellerini olustururlar.Bir nöronun dendritleri ile baska bir nöronun aksonunun karsilastiklari ve uyartinin aksondan dendrite geçtigi özel baglanti yerine sinaps denir.Akson ile dendritin arasindaki bosluga sinaptik aralik denir.Sinir hücrelerinde elektriksel olarak iletilen impulslar bu çesit sinapslarda kimyasal olarak iletilir.Impulslar dendritden hücre gövdesine daha sonra aksona tasinir.Nöronlar uzantilariyla bez hücrelerine ve kaslara (efektör organlara) baglanirlar.
-BITKISEL DOKULAR-
Bitkisel dokular ?sürgen doku? ve ?degismez doku? olmak üzere iki kisimda incelenir.

Sürgen (Meristem) Doku:Bitkilerde uzamayi ve kalinlasmayi saglar.Hücreleri küçük,ince zarli,bol sitoplazmali ve büyük çekirdeklidir.Kofullari çok az sayida veya hiç yoktur.
Hücreleri küp veya prizma seklinde olup,hizli bölünme yetenegindedir.Bitkinin hizli büyüyen bölgelerinde bulunur.Farklilasarak degismez dokulari olusturur.Yapi ve görevlerine göre iki çesidi vardir.





1.Birincil meristem:Kök,gövde ve dallarin uç kisimlarinda bulunur.Bu dokunun bulundugu bölgelere ?büyüme noktasi? denir.Büyüme noktasi gövdede koruyucu yapraklarla,kökte ise kaliptra örtülür.Büyüme konisi iç içe üç tabakadan olusur.Bu tabakalar distan içe dogru dermatojen,periblem ve plerom seklinde siralanir.Dermotejen epidermisi,periblem kabuk bölgesini,plerom merkezi silindir bölgesini olusturur
Birincil meristem ömür boyu etkindir.Boyca uzamayi saglar.
2.Ikincil meristem:Degismez doku hücrelerinin sonradan bölünme yetenegi kazanmasi ile olusur.Buna ?Kambiyum? denir.Kambiyum,iletim demetleri arasinda olusursa demetler kambiyumu,epidermis altinda olusursa mantar kambiyumu adini alir.Mantar kambiyumu epidermisin yerini alan mantar dokuyu olusturur.Demetler kambiyumu ise her yil yeni odun ve soymuk borularini olusturur.Bir önceki yil biri ilkbahar digeri yaz sonunda olusan odun ve soymuk borulari ezilerek üst üste yigilir ve yas halkalarini olustururlar.Demetler kambiyumu faaliyeti ile olusur.
Degismaz dokular:Sürgen dokunun olusturdugu yeni hücrelerin farklilasmasiyla olusurlar.Degismez dokulari meydana getiren hücreler bölünme özelligini kaybeder.Hücreleri meristem doku hücrelerinden daha büyük,sitoplazmalari daha az ve kofullari fazladir.
Yapi ve görevlerine göre bes çesit degismez doku vardir.
A.Parankima dokusu(Temel doku)
Bitkilerde diger doku ve organlarin arasini doldurur.Dokunu meydana getiren hücreler,ince çeperli,bol sitoplazmalidir.Kofullari küçük ve azdir.Yaptiklarini islere göre: Özümleme,havalandirma,iletim ve depolama parankimasi olmak üzere dörde ayrilir.
a.Özümleme Parankimasi:Fotosentez yapar.Bol kloroplast tasiyan hücrelerdir.Bitkinin yapraklarinda,genç gövde ve dallarinda yer alir.Yapraklarin üst yüzeyinde yer alan kloroplastça zengin parankimaya palizat parankimasi,yapraklarin alt yüzeyinde yer alan hücre arasi bosluklari fazla olan,kloroplasti daha az olanlarina ise sünger parankimasi denir.
b.Havalandirma Parankimasi:Bataklik ve su bitkilerinin kök ve gövdelerinde bulunur.Hücreler arasindaki bosluklar hava ile doludur.Bitkinin gaz alisverisine yardimci olur.
c.Iletim Parankimasi:Özümleme parankimasi ile iletim demetleri arasinda su ve besin tasir.Ince çeperli olup kloroplasti az veya hiç bulunmayan hücrelerdir.
d.Depo Parankimasi:Kök gövde,tohum ve meyvelerde bulunur.Yedek besin ve su depo eder.Örnegin patateste nisasta,kaktüste su depo eder.
B.Koruyucu doku
Bitkiyi distan sarar.Kalin çeperli hücrelerden meydana gelir.Bitkinin su kaybini önler,madde alisverisini saglar,dis etkilere ve yaralanmalara karsi bitkinin iç dokularini korur.Koruyucu doku ?epidermis? ve ?perider? olmak üzere 2 çesittir.
Epidermis,bitkinin genç bölgelerini ve yapraklarini örten tek tabakali bazi bitkilerde çok tabakali olan bir dokudur.Dermatojen hücrelerinin farklilasmasindan olusur.hücreleri arasinda bosluk yoktur.
Hücrelerin üzerinde kütin ve mumdan olusan kutikula denilen bir tabaka vardir.Kutikula tabakasi bitkilerde su kaybini azaltir.Epidermisin bazi hücreleri farklilasarak epidermisin direncini artirir.Bu tabakanin kalin ve ince olusu bitkinin yasadigi ortama baglidir.Bazi bitkilerde epidermis çok katli olabilir.Savunma,örtü,tirmanma ve emici tüylerin bazilari da gözenek hücrelerini olusturur.
Stomalar (Gözenekler) epidermis hücrelerinin degismesiyle meydana gelen;ihtiyaca göre gaz alisverisi ve terlemeyi düzenleyen açilip kapanabilir yapilardir.Gözeneklerin açilip kapanmasi turgor basinci ile düzenlenir.Gözenek hücreleri kloroplastli hücrelerdir.Gözenek hücrelerinin çevresindeki hücrelerine komsu hücreler denir.Gözenekler kara bitkilerinin yapraklarinin her iki yüzünde de bulunur.Çogu bitkilerde alt yüzde daha fazladir.Su içindeki yapraklarda,kökte,mantar doku ile örtülü gövde ve dallarda gözenek bulunmaz.
Çok yillik bitkilerde kök ve gövdedeki epidermisin parçalanmasi sonucunda epidermisin yerini periderm alir.Peridermin üst sirasinda mantar hücreleri bulunur.Mantar hücreleri mantar kambiyumu(fellojen) tarafindan olusturulur.Mantar hücrelerinin çeperinde su geçirmeyen suberin birikir.
Bu hücreler zamanla ölür ve içleri hava ile dolar.Mantar dokusu üzerinde gaz alisverisini saglayan açikliklara kovucuk (lentisel) denir.Kovucuklar epidermisin parçalanmasi sirasinda gözeneklerin bulundugu yerde olusur.
C.Iletim dokusu
Plerom hücrelerinin degismesiyle olusur.Bitkinin kök,gövde,yaprak,çiçek gibi hemen her organinda bulunur.Topraktan alinan su ve madensel tuzlarin ilgili organlara;fotosentez sonucu olusan organik besinlerin harcanacaklari ya da depo edilecekleri yere tasinmasini saglar.Iki bölümde incelenir:

1.Odun borusu(=ksilem):Üst üste gelen hücrelerin ara zarlarinin erimesi,çekirdeklerinin kaybolmasi,yan çeperlerinin degisik biçimde lignin biriktirerek kalinlasmasi sonucu olusan boru biçimindeki cansiz olusumlardir.Topraktan alinan su ve madensel tuzlarin gövde,dal ve yapraklara tasinmasini saglar.



2.Soymuk borusu(=floem):Üst üste siralanmis canli hücrelerin boyalarinin uzamasi, ara zarlarinin kalbur gibi delinmesiyle olusur.Hücreleri canli,kofullu ve küçük çaplidir.Soymuk borularinin yaninda bol sitoplazmali, iri çekirdekli arkadas hücreleri yer alir.
Soymuk borulari fotosentez sonucu olusan organik bilesikleri bitkinin çesitli bölgelerine tasir.
D.Destek doku
Bitkilerin yapilarini koruyabilmeleri,dis etkilere dayanakli hale gelmeleri destek doku ile saglanir.Otsu bitkilerde yayaniklilik hücrelerin turgor durumu ile saglanir.
Destek doku hücrelerinin ortak özelligi çeperlerinin kalinlasmis olmasidir.Destek doku, ?pek doku (kolenkima)? ve ?sert doku (sklerankima)? olmak üzere 2 çesittir.
Pek doku; büyümekte olan bitki kisimlarinda (yapraklar,çiçekler,meyve sapi,bazi otsu bitkilerin gövdesinde) bulunur.Canli bir dokudur.Hücreleri degisik sekillerde olabilir.Hücrelerinde sitoplazma,çekirdek ve bazilarinda kloroplast bulunur.Köseleri kalinlasmis kollenkimaya köse kollenkimasi,karsilikli çeperleri kalinlasmis kollenkimaya levha kollenkimasi denir.Hücre çeperi selüloz ve pektin maddelerinin birikmesiyle kalinlasmistir.Ballibaba,kabak,begonya ve tütünde köse kollenkimasi;adaçayi ve mürver agacinda ise levha kollenkimasi bulunur.
Sert doku; büyümesini tamamlamis bitki kisimlarinda bulunur.Bitkiye sertlik ve direnç saglar.Hücreleri ölüdür.Hücre sekilleri bakimindan iki çesittir.Hücreleri ag seklinde olanlara sklerankima lifleri denir.Keten ve kenevirdeki sklerankima lifleri dokuma sanayinde kullanilir.Yuvarlak ve çokgen olanlara tas hücreleri denir.Kabukta,bazi yapraklarda,ayva ve armutta,meyve çekirdeklerinde bulunabilir.
E.Salgi Doku
Epidermis,parankima ve diger dokular arasinda tek tek veya gruplar halindeki canli hücrelerden olusur.Hücreleri bol sitoplazmali ve iri çekirdeklidir.
Bitkilerdeki salgilar,ya hücre içine ya da hücre disina verilir.Salgi maddeleri hücre içinde depo ediliyorsa hücre içi salgisi denir.Hücreler parçalanarak bu salgi disari bosaltilir.Bazi bitkilerde ise salgi hücreleri birbiriyle birleserek süt borularini olusturur.Salgi maddeleri hücre çeperlerinden disari atilirsa bu tip salgilara hücre disi salgilar denir.Bu salgilar ya ceplerde ya da kanal seklindeki bosluklarda toplanir.
Salgi maddeleri metabolizma sonucu olusan yeniden metabolizmaya girmeyen maddelerdir.Salgi maddeleri kati veya sivi olabilir.Salgi maddeleri arasinda su,enzim,alkoloit,glikozid,bal özü,müsilaj,süt,reçine,eterik yag sayilabilir.
Tanen ve reçine gibi maddeler bitkinin çürümesini önler,bitkiyi zararli organizmalardan korur,Bal özü ve bazi kokulu maddeler böcekleri çekerek tozlasmaya yardimci olur.Böcek yiyen bitkilerin saldigi sindirim enzimleri beslenmeyi saglar.Yakici tüylerdeki salgilar ise bitkinin kendini savunmasina yardimci olur.