ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ

ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ


· Elementler tek cins atomu içeren maddelerdir.

· Bileşikler ise değişik atomların belirli bir sayıda birleşmesi ile oluşan ve kendini oluşturan atom türlerinin özelliklerinden farklı özelliklere sahip maddelerdir.

· Bazı moleküller aynı tür atom içerir. Molekül yapılı oldukları halde tek bir cins atom içerdikleri için bu maddelerde element olarak değerlendirilir. Bu durum oksijen ve azot gazı örneklerinde olduğu gibi daha çok gazlarda görülür.

· Aynı cins maddelerin atomları aynı, farklı cins maddelerin atomları ise birbirinden farklıdır. Örneğin; Demir atomları ile Civa atomları birbirinden farklıdır. Bu fark atomu oluşturan parçacıkların farklı sayıda olmasından kaynaklanmaktadır.

· Elementlerin türü değiştikçe içerdiği atomların büyüklükleri de değişir, dolayısı ile bunlar farklı atomlardır.

· Günlük hayatımızda kullandığımız eşyaların yapıldıkları maddeleri incelersek bunların içinde en çok Demir, Alüminyum, mücevherler, Altın ve Gümüş, Oksijen, Hidrojen,Azot dan oluştuğu görülür.

· Atomlar birbirlerinden büyüklük bakımından farklıdır.

Büyüklüklerine göre ilk 20 element ve sembollerin sırası şöyledir;

1. Hidrojen (H)

2. Helyum (He)

3. Lityum (Li)

4. Berilyum (Be)

5. Bor (B)

6. Karbon (C)

7. Azot (N)

8. Oksijen (O)

9. Flor (F)

10. Neon (Ne)

11. Sodyum (Na)

12. Magnezyum (Mg)

13. Alüminyum (Al)


14. Silisyum (Si)

15. Fosfor (P)

16. Kükürt (S)

17. Klor (Cl)

18. Argon (Ar)

19. Potasyum (K)

20. Kalsiyum (Ca)




· Bu 20 elementten başka günlük hayatta çok kullandığımız, fakat daha sonraki sıralarda bulunan bazı elementlerde şunlardır.

1. Demir (Fe)

2. Bakır (Cu)

3. Altın (Au)

4. Çinko (Zn)

5. Gümüş (Ag)

6. Kalay (Sn)

7. Kurşun (Pb)

8. Civa (Hg)

9. İyot (I)

· Uluslar arası bilim dili oluşturabilmek için ve hem de kolaylık sağlamak için elementler sembollerle gösterilir.

· Ayrıca kimyasal olarak ifade edilmesi gereken bazı olaylar (kimyasal tepkimeler) element sembolleri ile daha rahat ifade edilir.

Örneğin; suyun oluşmasını anlatan tepkimeye bakacak olursak; oksijen atomunun 2 hidrojen atomuna bağlanarak su molekülünün oluştuğunu görürüz.

Bu ifadeyi kimyasal denklem olarak gösterirsek,

O + 2H ---------- H2O Şeklinde gösteririz.

ÖRNEK: BeCl2 bileşiğinin oluşmasını anlatan tepkimeyi gösteriniz.

Çözüm: Bileşikte bir tane Be atomu, iki tane Cl atomu ile birleşmiştir. Bu olay kimyasal olarak şöyle gösterilir

Be + 2Cl ----------- BeCl2

ÖRNEK:

I. Bir tane H atomu, bir tane F atomuna bağlanarak HF molekülünü oluşturur.

II. Magnezyum atomu iki tane klor atomuna bağlanarak MgCl2 molekülünü oluşturur.

III. Bir tane azot atomuna 3 tane hidrojen atomunun bağlanmasıyla NH3 molekülü oluşur.

Yukarıda verilen olayları kimyasal denklemlerle gösteriniz.

Çözüm:

I. H + F ------------- HF

II. Mg + 2Cl ------------- MgCl2

III. N + 3H ----------------- NH3

MADDENİN YAPISI VE ATOM

· Madde, atom adı verilen taneciklerden oluşur.Atom maddenin yapı taşıdır.

· Atomun yapısında proton, nötron ve elektron bulunur.

Proton ve nötron atomun çekirdeğinde yer alır. Elektron ise çekirdek etrafında dolanır.

Atomu oluşturan tanecikler belli başlı özellikleri vardır.

· Proton: Atomun çekirdeğinde bulunur. (+) yüklü bir parçacıktır.

· Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunur. Kütlesi hemen hemen protona eşittir. Elektrik yükü taşımaz. Yani yüksüz bir parçacıktır.

· Elektron: Atomun çevresinde çok büyük hızla dönen hareketli bir parçacıktır. Elektronlar çekirdek etrafında farklı enerji seviyelerinde dolanır.

· Atom çekirdeğinin çapı, atom çapının 100 binde biri kadardır.

· Atom çekirdeğinde yüklü olarak sadece protonlar bulunduğu için, atomun çekirdek yükü daima (+) artıdır.



Atom numarası:

· Bir element atomunun çekirdeğinde bulunan proton sayılarının toplamına, atom numarası adı verilir. Atom numarası Z ile gösterilir.

Z = p dir.

Kütle numarası:

· Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamı, o atomun kütle numarasını verir. Kütle numarası A ile gösterilir.



Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı

A = p + n

Nötr ve Yüklü Atom:

· Bir atomdaki proton ve elektron sayıları birbirine eşitse bu atoma nötr atom denir. Nötr atomda (+) ve (-) yükler birbirine eşittir.

Örneğin nötr karbon atomunda 6 proton 6 elektron vardır. Nötr atomda,

p = e dir.

· Atomlar elektron alıp verebilirler. Ancak çekirdekte bulunan proton ve nötronu alıp veremezler.



ÖRNEK: Nötr bir magnezyum atomunda proton sayısı 12, nötron sayısı 13 tür.

Bu atomun;

a. Elektron sayısı nedir?

b. Kütle numarası nedir?

Çözüm:

a. Nötr atomda elektron ve proton sayısı birbirine eşittir. O hâlde, p = e = 12 dir.

b. Kütle no = A = p + n

p = 12, n = 13 olduğuna göre, A = 12 + 13 = 25

(–) yüklü atom

· Eğer bir atom dışarıdan elektron alırsa, (–) yük sayısı (+) yük sayısından

fazla olur. Bu durumda atom (–) yüklü olur.

Örneğin nötr flüor atomunun 9 elektronu, 9 protonu vardır.

Flüor atomu 1e– alınca 10 elektronlu ve (–) yüklü olur.

(+) yüklü atom

· Eğer bir atom bir elektronunu kaybederse, (+) yük sayısı (–) yük sayısından fazla olur. Bu durumda atom (+) yüklü olur.



Örneğin nötr lityum atomunun 3 protonu 3 elektronu vardır. Lityum 1e

alıntıdır