ÜNİTE 5: VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER
KONU: SOLUNUM SİSTEMİ
SOLUNUM SİSTEMİ
Canlıların büyük bir bölümü hayatını devam ettirebilmek için hücrelere oksijen iletmek ve hücrelerde oluşan karbon dioksiti de dışarıya atmak zorundadır.
Bu olaya solunum, bunu gerçekleştiren sisteme de solunum sistemi denir.
Hücre Solunumu
Hücrede, besinlerin oksijenle yakılarak enerji üretilmesi olayına hücre solunumu denir. Hücre solumunda atık ürün olarak su ve karbon dioksit çıkar.
Canlılar solunum yaparak yaşam için gerekli enerjiyi elde ederler.
Glikoz + Oksijen ----------> Karbondioksit + Su + Enerji
C6H12O6 + 6O2 ------------> 6CO2 + 6H2O + Enerji
Solunum Organları
Burun: İnsanda solunum sistemi burunla bağlar. Burnun yapısında kıllar, mukuslu yüzey ve yüzeye yakın kılcal damarlar bulunur. Bu yapılar, solunum esnasında alınan havanın, mikrop ve tozlarının tutulmasını, ısınmasını ve nemlendirilmesini sağlar.
Yutak:Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir.Alınan havanın soluk borusuna, besinlerinde yemek borusuna geçmesini sağlar.
Gırtlak: Yutaktan gelen havayı nefes borusuna ileten organdır. Kıkırdaktan yapılmıştır. Ses telleri gırtlakta bulunur.
Nefes Borusu: Yutak ile akciğer arasında bulunur.Kıkırdak halkalı yapıdadır.Akciğere hava iletimini sağlar.Akciğerin üzerinde ikiye ayrılarak bronşları oluşturur. Bronşlarda, akciğer içinde dallanarak bronşcukları oluşturur. Soluk borusunun içinde titrek tüylü epitel doku bulunur. Soluk borusunun içi kaygan ve yapışkan sıvı ile kaplıdır. Nefes alırken havadan gelen toz akciğerlere ulaşmadan soluk borusundaki titrek tüyler sayesinde tutulur ve öksürme,hapşırma ya da balgam ile dışarı atılır.
Akciğerler: Solunum sisteminde gaz değişiminin yapıldığı organdır.Göğüs boşluğu içinde yer alır. Sağda 3 lob, solda 2 lob bulunur. Akciğerlerin üzeri çift katlı bir zarla çevrilidir. Bu zarların arasında sıvı bulunur. Akciğerde bulunan hava keseciklerine alveol denir. Alveoller ve alveollerin etrafını saran kılcal damarlar arasında oksijen ve karbondioksit değişimi olur.Solunumla oksijen alveollerden kanımıza geçerken, karbondioksit kandan alveollere geçer. Bu olay gaz değişimi olarak bilinir.
Burun: İnsanda solunum sistemi burunla bağlar. Burnun yapısında kıllar, mukuslu yüzey ve yüzeye yakın kılcal damarlar bulunur. Bu yapılar, solunum esnasında alınan havanın, mikrop ve tozlarının tutulmasını, ısınmasını ve nemlendirilmesini sağlar.
Yutak:Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir.Alınan havanın soluk borusuna, besinlerinde yemek borusuna geçmesini sağlar.
Gırtlak: Yutaktan gelen havayı nefes borusuna ileten organdır. Kıkırdaktan yapılmıştır. Ses telleri gırtlakta bulunur.
Nefes Borusu: Yutak ile akciğer arasında bulunur.Kıkırdak halkalı yapıdadır.Akciğere hava iletimini sağlar.Akciğerin üzerinde ikiye ayrılarak bronşları oluşturur. Bronşlarda, akciğer içinde dallanarak bronşcukları oluşturur. Soluk borusunun içinde titrek tüylü epitel doku bulunur. Soluk borusunun içi kaygan ve yapışkan sıvı ile kaplıdır. Nefes alırken havadan gelen toz akciğerlere ulaşmadan soluk borusundaki titrek tüyler sayesinde tutulur ve öksürme,hapşırma ya da balgam ile dışarı atılır.
Akciğerler: Solunum sisteminde gaz değişiminin yapıldığı organdır.Göğüs boşluğu içinde yer alır. Sağda 3 lob, solda 2 lob bulunur. Akciğerlerin üzeri çift katlı bir zarla çevrilidir. Bu zarların arasında sıvı bulunur. Akciğerde bulunan hava keseciklerine alveol denir. Alveoller ve alveollerin etrafını saran kılcal damarlar arasında oksijen ve karbondioksit değişimi olur.Solunumla oksijen alveollerden kanımıza geçerken, karbondioksit kandan alveollere geçer. Bu olay gaz değişimi olarak bilinir.
Diyafram ve Göğüs Kasları
Diyafram kası, göğüs boşluğuyla karın boşluğunu birbirinden ayırır. Kasılıp gevşeyerek akciğere hava giriş çıkışını kolaylaştırır. Göğüs kasları gevşeyerek göğüs kafesinin hacmini değiştirir. Akciğerlere hava giriş çıkışını kolaylaştırır.
Soluk Alıp Verme
a. Soluk Alırken
1. Göğüs kasları ve diyafram kası kasılır. Diyafram düzleşir.
2. Göğüs boşluğunun hacmi artar.
3. Akciğer genişler ve iç basıncı düşer.
4. Oksijence zengin hava akciğere dolar.
5. Oksijen kana, karbon dioksit hava keseciklerine geçer.
b. Soluk Verirken
1. Göğüs ve diyafram kasları gevşer.
2. Göğüs boşluğunun hacmi azalır.
3. Akciğer küçülür, iç basınç artar.
4. Kirli hava dışarı atılır.
Solunum Sisteminin Sağlığı
Solunum sisteminin sağlığının korunması için temiz havalı ortamlarda bulunulmalıdır. Sigara içilmemeli; sigara içilen, havasız ortamlardan kaçınılmalıdır.Burundan nefes almaya özen gösterilmelidir.Soğuk, tozlu, çok kuru yerlerde bulunmaktan kaçınılmalıdır.Solunum yoluyla nezle, grip, bronşit, zatürre, verem, kabakulak, kızıl, kızamıkçık, kızamık, suçiçeği difteri gibi hastalıklar bulaşabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder