Kutup yıldızı takım yıldızı

Kutup Yıldızı Dünyanın kuzey kutbunun tam dikey doğrultusunda kuzey kutbundan 1°den az bir mevkide yer alan, beyazımsı sarı, parlak bir yıldız. Kutup Yıldızı, kuzey yarımküredeki herhangi bir noktadan bakıldığında sabit olarak kuzeyi gösterdiği için, kara, deniz ve hava seyrinde çok önemli bir kerteriz noktasıdır. Büyük ayı, yıldız kümesinin üstteki iki yıldızının doğrultusunu takip ederek kolayca bulunur. Küçük ayı, yıldız kümesinin kuyruğundaki yıldızların sonunda yer alması sebebiyle de kolayca tespit edilebilir. Kutup Yıldızı, dünyamızdan 650 ışık yılı uzakta ve Güneş’ten 3000 defa daha parlak bir yıldızdır.

Kutup yıldızı, dünya dönme ekseninin yavaş yavaş yönünü değiştirmesi ile kuzey kutub doğrultusundan çok az kayar. Bu harekete göre, 2000 yıl sonra Büyük Ayı takım yıldızındaki Gama Sefe Yıldızı ve 13.000 yıl sonra da Vega Yıldızı, Kutup Yıldızı olacaktır.

Kutup Yıldızı (Demirkazık, Kutupyıldızı, Kuzey Yıldızı, Lat. Alpha Ursae Minoris) Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızı.

Kutup Yıldızı, dünyanın ekseni ile hemen hemen aynı doğrultuda olduğundan, diğer gökcisimlerinin aksine gün boyunca yer değiştirmez ve hep kuzeyi gösterir. Bu özelliği nedeniyle tarih boyunca yön bulma ve
seyir amacıyla kullanılmıştır. Demirkazık, Kuzey Yıldızı gibi isimler alması da aynı nedenledir.

Kutup Yıldızı tam olarak dünyanın ekseni ile aynı doğrultuda olmamakla birlikte, aradaki fark sadece bir derecenin dörtte üçü yani 44 dakika kadardır. Dünyanın ekseni zamanla doğrultu değiştirdiğinden bu fark önümüzdeki iki yüzyıl boyunca daha da azalacak ve 25 dakikaya kadar düşecektir. Bundan sonra Kutup Yıldızı dünyanın ekseninden giderek uzaklaşacak ve ancak 25.000 yıl sonra aynı yere dönecektir.

Kutup Yıldızı, aslında üç yıldızdan oluşan bir sistemdir. Sistemin en parlak yıldızı olan A; büyük sarı, parlaklığı değişken bir sefeit türevidir. Bunun çevresinde dönen ve bir sarı cüce olan B yıldızı, 1780'de William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Üçüncü cüce yıldızın varlığı 1929'da saptanmıştır.

Kutup Yıldızı'nı gökyüzünde bulmak oldukça kolaydır. Kutup Yıldızı daima pusula'nın kuzey ibresi doğrultusunda olacaktır.
Büyükayı takımyıldızının oluşturduğu "tava"nın gövdesinin sonundaki iki parlak yıldızı (Dabne ve Merak) birleştiren hayali doğruyu takip ederek de, yaklaşık olarak bu iki yıldız arasındaki mesafenin 5 katı kadar bir mesafe ileride Kutup Yıldızı bulunabilir. Kutup Yıldızı'nın ufuktan yüksekliği, bulunduğunuz enlemi yansıtacaktır. Örneğin,
Ursa Major (Lat. Ursa Maior) ya da Büyük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey yarım küreden tüm yıl boyunca görülebilir. Callisto efsanesiyle ilişkilendirilir.
İstanbul'da Kutup Yıldızı ufuktan 41° yükseklikte görünür.

Kutup Yıldızı sadece kuzey yarıküreden görünür, güney yarıküreden görünmez. Öte yandan, Güneyi gösteren parlak bir Güney Kutup Yıldızı bulunmamaktadır. Güney Hacı takımyıldızı, güney yarıkürede bulunanlara güney yönünü kabaca göstermektedir.
Kutup Yıldızı anlamına gelen Latince kökenli İngilizce Polaris sözcüğü, 20. yüzyılın sonlarında Türkiye'de ortaya çıkan İngilizceleşme eğilimi kapsamında çok moda olan kelimelerdendir. Sermayedar kesim bu kelimeyi şaşırtıcı bir yaygınlıkla benimsedi. Bunun sonucu olarak, "polaris" kelimesi, Türkiye'de gerçek anlamıyla hiç ilgisi olmayan şeyler için kullanıldı: Bir yayınevi, bir gökdelen, bir bilgisayarcı ve hatta bir terlikçi "polaris" ismini benimsedi.


•Daha kültürlü çevrelerde ve sanat çevrelerinde ise Kutup Yıldızı adı yaygın olarak kullanıldı.
Kaynakça
•"Demirkazık", Meydan Larousse Büyük Lûgat ve Ansiklopedi


•İngilizce Vikipedi


•Rehber Ansiklopedisi