ISI VE SICAKLIK 8.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KONU ANLATIMI

8.SINIF
DERS 1
ÜNİTE 5: MADDENİN HALLERİ VE ISI
KONU: ISI VE SICAKLIK
Sıcaklık 
Bir maddedeki moleküllerin ortalama kinetik enerjisine sıcaklık denir. Maddenin sıcaklığının değişmesi, çevreye ısı vermesi ya da çevreden ısı alması anlamını taşır.Sıcaklık bir ölçüm şeklidir ve miktara bağlı değildir.Termometre ile ölçülür.Birimi santigrat derecedir. 
Isı 
Bir maddedeki moleküllerin toplam kinetik enerjisine ise ısı denir. Isı bir enerji çeşididir ve miktara bağlıdır.Kalorimetre kabı ile ölçülür.Birimi kalori ya da joule'dür. Sıcaklıkları farklı olan maddeler arasında enerji alış verişi olur. Alınan ya da verilen enerjiye ise ısı enerjisi denir. 
Isı ve sıcaklık arasındaki farkı bir örnekle açıklayalım.Bir yüzme havuzundan bir kova su aldığımızı düşünelim. Havuzdaki ve kovadaki suyun sıcaklığı aynı, ısıları ise farklıdır.               Bunun sebebi havuzdaki suyun kütlesinin büyük olmasıdır.Isı miktara bağlı olduğu için havuzdaki suyun ısısı çok daha fazla olacaktır.  
Sıcaklığın Ölçülmesi 
Sıcaklık ölçmek için kullanılan araçlara termometre denir. 
Termometre yapımında 76 cm-Hg basıncında sabit iki sıcaklık değeri seçilir. 
Birisi suyun donma sıcaklığı diğeri ise suyun kaynama sıcaklığıdır. 
Sıcaklık T  sembolü ile gösterilir.
                      
 Celcius (Santigrad °C) termometrelerinde,suyun donma sıcaklığı 0 °C , kaynama sıcaklığı 100 °C alınarak 100 eşit bölme yapılmıştır..Kelvin suyun donma sıcaklığını 273 °K, kaynama sıcaklığını ise 373 °K alarak 100 eşit bölme yapılmıştır.
BİLGİ:
Herhangi bir X termometresinde ise, suyun donma sıcaklığı – 10 °X, kaynama sıcaklığı ise 70 °X alınarak, 80 eşit bölme yapılmıştır.
Termometrelerdeki sıcaklık değerlerini birbirine dönüştürmek için, aşağıdaki eşitlikler kullanılır.      

Celcius termometresindeki sıcaklık değeri 1 bölme yükselirse, Fahrenhait’te; 1,8 bölme, Kelvin’de 1 bölme; X termometresinde ise; 0,8 bölme yükselir.
Örneğin hava sıcaklığı 10 °C iken, Fahrenhait termometresi F = 18 + 32 = 50 °F değerini gösterir.
Termometrenin Duyarlılığı
Küçük sıcaklık değişimlerinden etkilenen termometrelerin duyarlılığı daha fazladır. Termometre yapımında civanın tercih edilme sebebi, sıcaklıkla daha çok genleşmesidir.Ayrıca sıvı miktarının çok, kılcal borunun da ince olması gereklidir.Bu ayrıntılar genleşen sıvının hareketinin net olarak izlenmesini sağlar.
Isı Enerjisi 
Maddenin sıcaklığını artırmak için verilmesi gereken enerji çeşidine ısı enerjisi denir. 
Isı Q ile gösterilir. Isı bir enerjidir.Bu nedenle enerji birimleri ile ısı birimleri aynıdır. Uluslararası Birim Sisteminde (SI) enerji birimi Joule'dür. 
1 cal = 4,18 Joule dür. 
Sıcaklık Değişimi 
Sıcaklıkları farklı olan iki madde karıştırıldığında ya da birbirine temas edecek şekilde yan yana konulduğunda aralarında ısı alış verişi olur.Sıcak olan madde ısı verip sıcaklığı azalırken, sıcaklığı düşük olan madde ısı alarak sıcaklığı artar ve en sonunda sıcaklıkları eşit olur. 
(Isıl denge) Isı akışı her zaman sıcak maddelerden soğuk maddelere doğru olur. Sıcaklıkları eşit olan maddelerde ısı alış verişi olmaz. 
Öz ısı 
Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli ısı miktarına öz ısı denir. Özısı " c " ile gösterilir.
Her saf maddenin aynı şartlardaki öz ısısı farklıdır. Bu nedenle öz ısı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Ayırt edici özellikler madde miktarına bağlı değildir. 
Bir cismin m gramının sıcaklığını, sıcaklık farkı ( t2-t1 )  kadar değiştirmek için verilmesi ya da alınması gereken ısı miktarı 
                                         Q = m.c.( t2-t1 )   bağıntısı ile bulunur. 
Bu bağıntıya göre, eşit kütleli maddelere eşit miktar ısı verildiğinde, öz ısısı (c) küçük olan maddenin sıcaklık değişimi, öz ısısı büyük olanınkine göre daha fazla olur. 
Isı Alış Verişi 
Isıca yalıtılmış bir ortamda bir araya konulan sıcaklıkları farklı maddeler arasında ısı alış verişi olur. Cisimler arasında ısı alış verişi varsa, alınan ısı verilen ısıya eşittir. Isı akışı her zaman sıcak cisimden soğuk cisme doğru lur.  
                             Q_alınan =  Q_verilen   
                  m₁ . c₁ .( t2-t1 )   =  m₂ . c₂ .( t2-t1 )  
İki madde arasında hal değişimi yok ise, yukarıdaki eşitlik geçerlidir. Isıl denge sağlanınca iki maddenin son sıcaklığı kesinlikle eşit olur. Sıcaklıkları T₁ °C ve T₂ °C olan aynı cins sıvıdan eşit kütleli karışım yapılırsa, karışımın son sıcaklığı
                                
karışımın son sıcaklığı, karışan sıvıların sıcaklıkları arasında bir değerdir.  
                      T₂ > T₁ ise,                                   T₂ > T_son > T₁ olur.