İNSANDA ÜREME,BÜYÜME;GELİŞME ,ÜREME SISTEMİ FEN VE TEKMOLOJİ KONU ANLATIMI 6.SINIF

ÜNİTE I İNSANDA ÜREME,BÜYÜME;GELİŞMEKONU:ÜREME SISTEMİ

Canlıların neslini devam ettirmek için kendine benzer bireyler oluşturmasına üreme denir. 

Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit üreme vardır.

EŞEYLİ ÜREME
Eşeyli üreme iki ayrı eşey (cinsiyet) hücresinin biraraya gelmesiyle oluşur.

Bitki ve hayvanların çoğunda eşeyli üreme görülür.

Tür içi farklılığı sağlar.

Dişi üreme hücresi = Yumurta

Dişi üreme organı = Yumurtalık (ovaryum)

Erkek üreme hücresi = Sperm

Erkek üreme organı = Erbezi (testis)

Yavru canlının oluşabilmesi için dişi ve erkek üreme hücreleri birleşerek yeni bir hücre oluştururlar.

Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesine DÖLLENME denir.

Sperm (n sayıda kromozom) ve yumurta (n sayıda kromozom)  hücrelerinin birleşmesiyle oluşan hücreye ZİGOT (2n kromozoma sahip) denir. 

Mitoz bölünmeler sonucu:

Zigot, embriyoya dönüşür.Embriyo gelişerek  fetüsü oluşturur. Fetüs gelişerek canlıyı oluşturur.

İnsanda Üreme:

İnsanlar eşeyli üreyen canlılardır.
İnsanlarda üreme üç aşamada gerçekleşir.

1. Gamet (sperm ve yumurta) oluşumu
2. Döllenme
3. Gelişme               

İnsanda Üremeyi Sağlayan Yapı ve Organlar

Erkek üreme organları: Testis, sperm kanalı,salgı bezleri ve penisten oluşur.

Testis: 
Sperm hücrelerinin üretildiği organdır.

Sperm Kanalı: 
Testiste üretilen spermleri penise taşıyan kanallar.
Salgı Bezleri: 
Spermlerin hareketini kolaylaştıran, kaygan ortam sağlayan  bezler.
Penis: 
Sperm ve idrarın dışarı çıktığı yapıdır. 

Erkek Üreme Hücresi
İnşanda erkek üreme hücresine sperm denir. 
Spermler küçük, az sitoplazmalı ve kamçılıdır. Kamçı, sıvı ortamda spermin hareketini sağlar. Testislerde üretilen spermler kanalcıklar içinde ilerlerken hareket yeteneği kazanır.Testisler vücut yüzeyinden dışa doğru meydana gelen bir kese içerisinde yer alır.Bu kese, vücut ısısı spermlerin gelişmesine elverişli olmadığı için vücut dışında yer alır.

Ergenlik dönemiyle birlikte sperm oluşumu (erkeklerde) başlar. Böylece canlı üreme yeteneği kazanır.

Üreme ana  hücreleri (2n) >>>>>>>>>>>  Sperm (n) hücresini oluşturur.

       (Testis)                                                        (erkek üreme hücresi)

Dişi üreme organları: Yumurtalıklar, yumurta kanalı, döl yatağı ve vajinadan oluşmuştur. 

Yumurtalıklar: 
Dişi üreme hücresi olan yumurtanın üretildiği organdır.
Karın boşluğunun alt kısmında yer alır ve oval bir şekle sahiptir.
Yumurtalıklar, yumurta kanalı ile döl yatağına bağlanır. 

Yumurta Kanalı:
Yumurtaları döl yatağına ileten,döllenmemin gerçekleştiği yapıdır.
Döl Yatağı: 
Döl yatağı düz kaslardan oluşmuş kalın çeperli bir yapıdır.
Döllenme ve embriyonun gelişimi burada olur. 
Döl yatağı, vajina denilen kaslı bir tüpe açılır.

Vajina:
Döl yatağına kadar uzanan,spermlerin döl yatağına iletimini sağlayan tüp şeklinde yapıdır. 

Dişi Üreme Hücresi

Dişi üreme hücresine yumurta denir.
Yumurta hücresi aktif,büyük. bol stoplazmalı, döllenme yeteneği olan hareketsiz bir hücredir.

Vücudun en büyük hücresidir.

Yumurta hücreleri yumurtalıklarda üretilir.Genellikle ergenlik döneminde her ay bir yumurta üretilir.Üretilen yumurta, yumurta kanalına iner, spermle karşılaşırsa döllenir.Spermle karşılaşmazsa döl yatağına iner,her ay oluşan adet kanaması ile vücuttan atılır.

Ergenlik dönemiyle birlikte yumurta üretimi (dişilerde) başlar. Böylece canlı üreme yeteneği kazanır.

Üreme ana hücreleri (2n) > Yumurta (n) hücresini oluşturur.

       (Yumurtalık)                                                 (dişi üreme hücresi)      

Ergenlikteki hormonal faaliyetler, üreme yapılarının gelişmesini ve olgunlaşmasını sağlar.

Döllenme: 

Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesine döllenme denir. 

İnsanda, yumurta ve sperm hücreleri dişi vücudunda birleştiğinden iç döllenme vardır.

Eşey bezleri cinsiyet özelliklerinin belirlenmesini sağlayan hormonları salgılar.

Döllenecek dişi ve erkek hücrelerine gamet adı verilir.

Gametler üreme ana hücrelerinin ( 2n kromozomlu ) mayoz bölünmesi ile oluşur.

Döllenme sonucu oluşan hücreye zigot denir.

Zigotun büyüyüp gelişmesi sonucu embriyo, embriyonun  büyüyüp gelişmesi sonucu da fetüs oluşur.

Gelişimini tamamlayan fetüs, 280 gün sonunda doğar. 

Üreme Sisteminin Sağlığı

Üreme sisteminin sağlığının korunabilmesi için düzenli ve dengeli beslenilmelidir. Havasız ortamlardan kaçınılmalıdır. Alkol, sigara kullanımı üreme sistemini olumsuz etkileyen faktörlerdir. Dar, rahat olmayan elbiselerden kaçınılmalıdır.

Ayrıca, hamileler gebelik süresince doktor önerisi olmadan ilâç almamalı röntgen ışınlarından uzak durmalıdırlar. Ağır yük kaldırmamalı, ağır işlerde çalışmamalıdır. Hamile bayanların protein, vitamin, demir ve kalsiyum yönünden zengin besinler alması gerekir.