Matematik Konum,6.Sınıf Sosyal Bilgiler Konu anlatımı

YERYÜZÜNDE YAŞAM

COĞRAFİ KONUM

Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu ko­numa coğrafi konum denir. Coğrafi konum, ma­tematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

1- MATEMATİK KONUM

Dünya üzerindeki bir yerin başlangıç pa­raleline (Ekvator) ve başlangıç meridyenine (Greenvvich) göre olan konumuna matematik konum denir.

MATEMATİK KOORDİNATLAR

Paralel ve Özellikleri

Ø Ekvator'a paralel olarak geçtiği düşünü­len dairelere paralel denir.
Ø Başlangıç paraleli (0°) ve en büyük para­lel dairesi Ekvator'dur.
Ø Kutup noktalarına eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen ve Dünya'yı
Ø ortasından çevreleyen en geniş paralel dairesine Ekvator denir.
Ø Ekvator'un kuzeyindeki paralellere kuzey paralelleri, güneyindekilere ise güney paralelleri denir.
Ø Ekvator yıl boyunca gece ile gündüz eşit­liğinin yaşandığı, çizgisel hızın en fazla, yer çeki­minin en az olduğu paralel dairesidir.
Ø Paraleller, Ekvator'dan kutuplara doğru birer derece aralıklarla çizilir.
Ø 90 tane Kuzey Yarım Küre'de, 90 tane Güney Yarım Küre'de olmak üzere toplam 180 ta­ne paralel dairesi vardır.
Ø Dünya'nın şeklinden dolayı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kı­salır ve kutuplarda nokta şeklini alır.


                                            

                                              Bazı paralel dairelerinin özel isimleri var­dır.

0° paraleli	Ekvator
23°27' kuzey paraleli	Yengeç Dönencesi
23°27' güney paraleli	Oğlak Dönencesi
66°33' kuzey paraleli	Kuzey Kutup Dairesi
66°33' güney paraleli	Güney Kutup Dairesi
90° kuzey paraleli	Kuzey Kutup Noktası
90° güney paraleli	Güney Kutup Noktası

Ø Birbirini takip eden iki paralel arasındaki uzaklık her yerde eşittir ve yaklaşık 111 km'dir.

Meridyen ve Özellikleri

Ø Bir kutup noktasından diğer kutup nokta­sına uzanan, Ekvator ve paralelleri dik olarak ke­sen yarım çemberlere meridyen denir. Meridyen­ler, 360° olan Ekvator çemberinin birer derecelik aralıklara ayrılmasıyla oluşturulmuştur.
Ø Başlangıç meridyeni (0°), İngiltere'ni başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich Gözlem Evi'nden geçer.
Ø Başlangıç meridyeninin doğusunda kalan meridyenlere doğu meridyenleri, batısında kalan meridyenlere batı meridyenleri denir.
Ø 180 tane doğuda, 180 tane batıda olma üzere toplam 360 tane meridyen yayı vardır.
Ø Dünya'nın şeklinden dolayı tüm meridyenler kutup noktalarında birleşirler ve birbirlerini kesmezler. Buna bağlı olarak tüm meridyenleri uzunlukları aynıdır.
Ø İki meridyen arasındaki uzaklık, sadece Ekvator üzerinde 111 km'dir. Bu uzaklık, Dürya'nın şeklinden dolayı kutuplara gidildikçe azalır ve kutup noktalarında sıfır olur.
Ø İki meridyen arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe meridyenler arasındaki uzaklık azaldığı hâlde zaman farkı değişmez.
Ø Aynı meridyen üzerinde bulunan tüm noktalarda yerel saat aynıdır. Çünkü aynı meridyen üzerindeki bütün noktalar Güneş'in karşısında aynı anda geçerler.
Ø Meridyenler, Dünya üzerindeki herhangi bir yerin matematik konumunun belirlenmesinde yardımcı olur. Ayrıca meridyenler yardımıyla; Dünya üzerinde iki yer arasındaki yerel saat farkı da bulunabilir.

TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMUNUN SONUÇLARI

· Kuzey Yarımküre'nin Orta Kuşağı'nda yer alır.
· Başlangıç Meridyeni'nin (Greenvvich) doğusundadır.
· En kuzeyi (42° Kuzey) ile en güneyi (36° Kuzey) arasındaki kuş uçuşu uzaklık, yak­laşık 666 km'dir (42° - 36°=6° 6x111 =666 km).
· En doğusu (45° Doğu) ile en batısı (26° Doğu) arasında, 76 dakikalık zaman farkı vardır (45°-26°= 19° 19x4'=76').
· Orta Kuşak'ta yer aldığı için yıl içinde dört mevsimi belirgin olarak yaşar.
· Kuzeyden esen rüzgarlar hava sıcaklığını düşürürken, güneyden esen rüzgarlarise hava sıcaklığını arttırır.