Üçlü İtilaf (1907): İngiltere, Fransa, Rusya
+ 19. yüzyılın sonlarına doğru İtalya ve Almanya'nın siyasi birliklerini kurması mevcut dünya dengesini altüst etti.
+ İngiliz ve Fransız çıkarları Almanya ile bağdaşmadığından bu iki devlet birbirine yakınlaşmaya başlamıştır.
+ Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun ise Balkanlardaki çıkar çatışmaları nedeniyle Rusya ile arası açıktı. Bu nedenle Almanya'ya yakınlaştı.
+ Böylece savaş öncesinde bloklar oluştu. Bloklar arası soğuk savaş başladı.
+ I. Dünya Savaşı, Avrupa ve diğer kıtalarda bulunan yirminin üzerinde devletin katıldığı, o tarihe kadar dünyada eşi görülmemiş ilk büyük savaştır.
NOT:Mustafa Kemal, 1. Dünya savaşı çıktığı sırada Sofya'da askeri ateşe olarak bulunuyordu.
Savaşta Taraflar
A- İttifak Devletleri:
1. Almanya
2. Avusturya-Macaristan
3. Osmanlı İmparatorluğu
4. Bulgaristan
5. İtalya (Bu devlet savaş başladığında tarafsızlığını ilan etmişti. 1915 yılında İtilaf Devletleri yanında savaşa girdi.)
B—İtilaf Devletleri:
1. İngiltere
2. Fransa
3. Rusya
4. İtalya
5. Sırbistan
6. Belçika
7. Japonya
8. Romanya
9. Portekiz
10. ABD
11. Yunanistan
12. Brezilya
a) Genel nedenler:
+ Fransız İhtilali’yle ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesinin yayılması.
+ Bağımsızlık isyanlarının artması.
+ Sanayi inkılabı ile ortaya çıkan hammadde ve sömürge arayışı.
+ Silahlanma yarışının hızlanması.
b) Özel Nedenler:
+ Fransa'nın 1871 Sedan Savaşı'nda kaybettiği Alsace- Loren bölgesini Almanya'dan geri almak istemesi
+ İngiltere ve Fransa'nın mevcut sömürgelerini koruma düşüncesi.
+ İngiltere ve Almanya arasındaki ekonomik rekabet.
+ Sırbistan'ın Avusturya topraklarında hak iddia etmesi.
+ İtalya'nın yeni sömürgeler elde etme gayreti.
c) Görünürdeki Sebep:
+ Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtının Saraybosna'yı ziyareti sırasında Sırplı bir genç tarafından öldürülmesi.
+ Bu olay üzerine Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan'a savaş açar.
Rusya Sırbistan'ın yanında yer alır.
Almanya'nın Rusya'nın karşısında savaşa girmesiyle İngiltere ve Fransa, Rusya tarafında savaşa girdiler.
+ Tüm Avrupa'ya yayılan savaş kısa sürede diğer kıtalara da sıçramıştır.
Osmanlı Devleti'nin Savaşa Katılması:
+ Osmanlı Devleti Trablusgarb ve Balkan savaşlarından yeni çıkmıştı.
+ Ordusu zayıf, donanması yetersiz, diplomasi etkisizdi. Bunun için bir yandan askeri alanda güçlenmeye çalışırken diğer yandan da yalnızlıktan kurtulmak için girişimlerde bulunmaya başladı.
+ Osmanlı Devleti Almanya'ya güvenemediği için itilaf devletlerine yakınlaşmaya çalışmış ancak bu devletler Osmanlı Devleti'ni yanlarına almak istememişlerdir.
Bunun üzerine Osmanlı Devleti;
+ Almanya ve Bulgaristan'la dostluk anlaşmaları imzaladı.
+ Osmanlı Mebuslar Meclisi'ni dağıttı.
+ Tarafsızlığını ilah etti.
+ Kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdı.
Osmanlı Devleti'nin tarafsızlığı başta Rusya olmak üzere itilaf devletlerince desteklenir. Buna karşılık Osmanlı Devleti;
+ Kapitülasyonların kaldırılması
+ Ege adalarının geri verilmesi
+ Mısır sorununun çözülmesi gibi isteklerini itilaf devletlerine iletti. Bu isteklerin İngiltere tarafından reddedilmesi Osmanlı Devleti'nin Almanya'ya yakınlaşmasına neden oldu.
Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni Savaşın İçine Çekmek İstemesinin Nedenleri
+ Avrupa’daki savaş yükünü hafifletmek.
+ Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumundan yararlanmak.
+ Halifenin dini ve siyasi gücünü kullanabilmek.
+ İtilaf devletlerinin Rusya'ya ulaşmasını önlemek.
Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girme Nedenleri
+ Kaybettiği toprakları geri alma düşüncesi.
+ Yalnızlıktan kurtulma politikası.
+ Almanya'nın savaşı kazanacağına olan inanç.
+ Coğrafi konumu itibariyle savaş dışında kalmanın zorluğu
+ Osmanlı Devlet adamlarının Alman hayranlığı.
+ Türkçülük idealini gerçekleştirebilmek.
+ Kapitülasyonlardan kurtulmak.
Osmanlı Devleti'nin İngiltere Yanında Savaşa Girmemesinin Nedenleri
+ Daha önce itilaf devletleri yanında savaşa girme isteğinin kabul edilmeyişi.
+ İtilaf Devletleri'nin Osmanlı sınırlarında yaşayan azınlıkları kışkırtmaları.
+ Rusya ve İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ni parçalamaya yönelik planlan
+ İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ne ait parası ödenmiş iki savaş gemisine el koyması.
Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girmesiyle;
Savaş geniş bir alana yayılmıştır.
Savaşın süresi uzamış, Almanya büyük ölçüde rahatlamıştır
Yeni cepheler açılmıştır,
+ Akdeniz'de İngilizlerin önünden kaçan iki Alman gemisi Osmanlılara sığındı.
+ Osmanlı devleti bu iki gemiyi satın alarak Yavuz ve Midilli adını verdi.
+ Karadeniz’e geçen bu gemilerin Rus limanlarını topa tutması Osmanlı Devleti'ni fiilen savaşa soktu. Osmanlı Devleti resmen 12 Kasım 1914'te savaşa dahil oldu.
1.Dünya Savaşı’nın Sonuçları
a) Siyasi Sonuçları:
Dünya haritası değişmiştir. Avusturya-Macaristan imparatorluğu parçalanmış, Çarlık Rusya’sı ve Osmanlı Devleti yıkılmıştır. Osmanlı toprakları üzerinde yeni devletler ortaya çıkmıştır. Yeni rejimler doğmuştur. Çarlığın yıkılması üzerine Rusya’da ilk kez sosyalist sistem uygulanmıştır. Anadolu’da M. Kemal’in önderliğinde Milli Mücadele hareketi başlatılarak, Yeni Türk Devleti’nin temelleri atılmış ve Cumhuriyet idaresine geçiş süreci başlatılmıştır.
b) Ekonomik Sonuçları:
Avrupa, savaş öncesindeki ekonomik gücünü yitirmiş, bu güç A.B.D. ve Japonya’ya geçmiştir. Avrupa’da ekonomi de devlet müdahalesi dönemi başlamıştır. Avrupa Devletleri savaş sonrasında planlı kalkınma dönemi başlamıştır. Avrupa’da savaş sonrasında yüksek enflasyon yaşanmıştır. Osmanlı devleti ise savaş sonrasında ekonomik açıdan tam olarak çökmüştür. Bu da Osmanlı Devleti’nin sonunu getirmiştir.
c) Toplumsal Sonuçları
10 milyon insanın ölümüne 20 milyon insanın yaralanmasına ve sakat kalmasına yol açmıştır. Özellikle Avrupa’da üretici genç nüfusun azalmasına, tüketici nüfusun çoğalmasına, dolayısıyla da ekonominin alt üst olmasına neden olmuştur. Pek çok Batılı ülke savaş sırasında cepheye giden askerlerinin üretimde ortaya çıkardığı boşluğu dolduran ve ekonomik özgürlüklerini kazanan kadınlarına siyasi haklarını tanımak zorunda kalmıştır.
Yenilen devletlerin imzaladığı antlaşmalar:
Almanya: Versay antlaşması
Avusturya: St. germain antlaşması
Macaristan:Riyanon antlaşması
Bulgaristan: Nöyyi antlaşması
Osmanlı devleti: Sevr antlaşması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder