KPSS REHBERLİK KONU ANLATIMI ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ
Eğitimin, öğretmen ve yönetim gibi geleneksel iki işlevinin yanında gelişmekte olan bir işlevi de “Öğrenci Kişilik Hizmetleri” dir. Öğrenci Kişilik Hizmetleri genellikle öğrencilerin barınma, beslenme, sağlık, serbest zamanları değerlendirme gibi ihtiyaçlarını giderecek yardımlar yanında, onların gizilgüçlerini geliştirme yetenek ve ilgilerine uygun okul ve meslek seçme, insanlarla daha iyi ilişkiler kurabilme gibi kişilerin gelişme ve uyumuna ilişkin sorunların çözümü için onlara yapılacak yardımları kapsamaktadır. Öğrenci kişilik hizmetlerinin amacı, öğrencinin eğitim ortamından en yüksek düzeyde yarar sağlayabilmesi için gerekli imkânları hazırlamak ve var olan engelleri kaldırmaktır. Bu durumda öğrenci kişilik hizmetlerinin, eğitim kurumlarında öğretim ve yönetim faaliyetlerinin amacına ulaşmasına yardımcı olan faaliyetler olduğunu söyleyebiliriz. Rehberlik de, öğrenci kişilik hizmetleri bünyesinde yer alan ve daha çok öğrencinin kişilik gelişimi ile ilgilenen bir hizmet alanıdır.

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN KAPSADIĞI HİZMET ALANLARI
· Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri
· Öğrenci sağlık hizmetleri
· İş, okul, meslek seçme, yöneltme, yerleştirme, ve izleme hizmetleri.
· İnsan ilişkilerini, sosyal ilişkileri geliştirme etkinlikleri.
· Özel eğitim, rehabilitasyon ve özel yetiştirme hizmetleri.
· Öğrenci kayıt, kabul, devam ve başarılarını izleme hizmetleri.
· Sosyal hizmet ve sosyal yardım hizmetleri.
· Boş zaman etkinlikleri ve eğitsel kol faaliyetleri
· Bireye maddi yardım, kredi ve burs gibi destek hizmetleri.
· Barınma ve beslenme hizmetleri.

Bütün bu hizmetlerin yerine getirilmesi, okuldaki psikolojik danışma rehberlik uzmanları ile birlikte, doktor, psikolog, özel eğitim ve sosyal hizmet uzmanları, okul yöneticileri, sınıf öğretmenleri, ders öğretmenleri, eğitsel kol öğretmenleri, işyeri temsilci ve yöneticileri, öğrencinin ailesi ve okul aile birlikleri gibi hizmet ve destek gruplarının işbirliği ile sağlanmaktadır.
Rehberliğin Tanımı
Rehberliğin bireyde gerçekleştirmeye çalıştığı amaçları şu şekilde özetlenebilir. Bireyin:
* Kendini tanıması,
* Çevrede kendisine açık olan fırsatları öğrenmesi,
* Gizilgüçlerin geliştirmesi.
* Çevresine uyum sağlaması.
Belirtilen bu amaçların ilk ikisi, bireyin kendisi ve çevresi hakkında doğru ve ayrıntılı bilgi edinmesi gereğini vurgulamaktadır. Bireyin kendini tanıması ile beden ve zihin yeteneklerini, hoşlandığı ve hoşlanmadığı faaliyetleri psikolojik ihtiyaçlarını, hayattan neler beklediğini, tutum ve değerlerini tanıması kastedilmektedir. Kişinin kendini tanımasına yardımcı olmak rehberliğin birinci işlevidir.
Bireye toplumda acık gelişme olanakları ve uyması gereken kurallar hakkında bilgi verme rehberliğin bir diğer işleyişidir.
Rehberliğin en önemli işlevi bireyin kendisi ve çevresi hakkında edindiği bilgileri özümlemesine ve doğru, sağlıklı tercihler yapabilen bir kişi olmasına yardımcı olmaktır. Bu da Psikolojik Danışma” adı verilen bireysel ya da gururla yürütülen özel bir etkileşim yöntemi ile gerçekleştirilen bir hizmettir.
Rehberlik ve psikolojik danışma alanında başlangıçtan itibaren gerçekleştirilen gelişmeler göstermektedir ki bireysel ilgi ve psikolojik etkileşim olmadan yapılan yardımlar pek etkili olmamaktadır. Rehberliğin bilgi verme hizmetlerinin bile tek yönlü bilgi aktarımı olmaktan çıkıp duygusal bir ilişki çerçevesinde yürütülmesi, bilgilerin benimsenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bugün rehberlik deyince daha çok kişiye bilgi verme hizmetleri anlaşılmakta, kişinin bu bilgilere karşı tutumunun tartışılması ve bilgilerin benlik tasarımına mal edilerek davranışı etkileyecek hale gelmesine yardım işi ise psikolojik danışma hizmetlerine özgü sayılmaktadır.
Özetle diyebiliriz ki, insan kendini geliştirme çabasını sürdürürken önemli ya da önemsiz farkında olmadan bir takım tercihler yapmakta, kararlar almaktadır. Kişinin karar verirken daha çok bilinçli ve daha az gelişigüzel davranmasına dış baskılardan ve iç çatışmalardan arınık olmasına yardımcı olmak rehberliğin en önemli amacıdır. Bireyin küçük ve önemsiz gibi görünen kararlarında bile mümkün olduğu kadar zengin ve doğru bilgiye dayanmasına, iç-çatışmalarından haberli olmasına, göremediği seçenekleri görmesine ve giderek sorunlarını kendi başına çözebilen bir kişi haline gelmesine yardım etmek rehberliğin başlıca hedefini oluşturmaktadır.
Buraya kadar yapılan açıklamalardan sonra rehberliği şöyle tanımlayabiliriz:
“Rehberlik bireye kendini anlaması çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel bir yardım sürecidir”.
İsabetsiz seçimlerin bilgisizlikten ve birtakım iç çatışmalardan kaynaklandığı düşünülürse, bireye yapılacak yardım, her şeyden önce onu gerek kendisi gerekse çevre olanakları hakkında bilgi sahibi yapmakla gerçekleşebilecektir. Rehberlik danışana belli bir yol gösterir o yolu izlemesini istemek değil. Çeşitli yolların avantajlı ve dezavantajlı yönlerini tartışıp kendisine uygun olanı seçebilmede bireye yardımcı olmaktır.
Rehberlik servisleri
Bir rehberlik örgütünde bulunan başlıca servis birimleri şunlardır
Bireyi tanıma:
Bir kimseye yardımcı olabilmek için, her şeyden önce, onun ne istediğini, neler beklediğini ve neler yapabileceğini bilmek gerekir. Bir okul ortamında, ortaya çıkabilecek sorunlar genellikle öğrenme süreci ile ilgili olduğundan, öğrencinin öğrenme gücünü, eğitime verdiği önemi ve çeşitli konulara karşı ilgisini bilmek gerekir. Ayrıca, ana-babası, öğretmenleri ve arkadaşları ile iyi bir iletişim kurabilme, geleceği planlayabilme gibi konularda yardımcı olabilmek, bireyin değerlerini ve diğer kişilik özelliklerini de bilmeyi gerektirir. Bireyi tanıma çalışmaları, gözlem, test gibi, bireyi dıştan değerlendirici ve görüşme, psikolojik danışma, envanter, otobiyografi gibi, onu kendi algıladığı şekli ile tanıtıcı verilerin çözümlenmesi, sentezi ve sonuçların bireye iletilmesi ile ilgili işlemleri içerir. Birey hakkında toplanan bilgilerin dosyasına işlenmesi ve gizliliğinin koruması da bu servisin işlevleri arasındadır.
Bireyi tanıma çalışmalarının asıl amacı, bireyin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Kuşkusuz, danışmanların ve öğretmenlerin de bireyi yakından tanımaları gereklidir. Ama, bu çalışmaların asıl amacı bireyin kendine ilişkin algı ve değerlendirmelerinin daha zengin ve gerekli bir hale gelmesine katkıda bulunmaktır.
Bilgi verme:
Rehberliğin bu işlevi, öğrencilere kendilerini geliştirebilecekleri olanaklardan haberli kılmaktır. Eğitim, iş olanakları ve meslekler hakkında öğrencilere güncel ve doğru bilgi vermek yanında, disiplin ve görgü kuralları, cinsel gelişim, verimli çalışma yöntemleri gibi konularda onları aydınlatmak, bilgi verme servisinin işlevleri arasındadır. Bazı yazarlar bireyi tanıma servisinin ölçme sonuçlarını bireye iletme hizmetini de bu kategoriye koymaktadırlar (Shertzer ve Stone,197 1). Gerçekten, eğer bireyi tanımada sadece gözlem ve test gibi dış teknikler kullanılıyor ve sonuçlar bireye uygun olmayan bir tutum ve yöntemle iletiliyorsa, bu durumda ölçme ve değerlendirme sonuçları kişinin dışında oluşmuş veriler sayılacaktır. Kişi bu yolla, başkasının gözünde nasıl göründüğünü öğrenmiş, yani kendisi hakkında “bilgi edinmiş” olmaktadır. O zaman test sonuçlarını bildirme işleminde bilgi verme servisinin işlevleri arasında sayılması doğaldır. Ancak, bireyin dıştan değerlendirilmesine karşı çıkan yazarlar kişinin benlik tasarımını anlamaya olanak verecek tekniklere daha çok yer verilmesi gerektiğini savunmaktadırlar (Patterson,1971). Bu da aşağıda açıklanacak olan psikolojik danışma tekniğini gerekli kılmaktadır.
Bireyi tanıma servisinin çalışmaları ile sağlanan bilgiler, bireyin benlik tasarımına dönüştürülmesi halinde bir anlam taşır. İnsanlar, benlik tasarımlarına uymayan bir ölçme ya da gözlem sonucunu, ne kadar güvenilir ve geçerli olursa olsun hemen benimsememekte. davranışlarını bu yeni gerçeği göz önüne alarak değiştirmemektedirler. Ölçme ve değerlendirme sonuçları kişinin benlik tasarımına ne kadar ters düşüyorsa ve benlik tasarımına ne kadar katı ise reddetme 0 kadar kesin olmaktadır. Böyle durumlarda psikolojik danışmaya ihtiyaç vardır. Psikolojik danışma kişinin savunucu tutumunu bırakma yeni yaşantılara açık hale gelmesi için varolan yardımdır. Psikolojik danışma sırasında danışmanın yaratacağı geliştirici atmosferde kişi kendini doğru bir biçimde algılamaya başlayacak, bu gelişme, onun çevreyi doğru bir biçimde algılamasına yol açacaktır. Böylece, bilgi verme servisi tarafından sağlanan bilgileri de doğru bir biçimde algılamaya açık hale gelecek, hatta bu konuda bilgi edinme çabalarına kendisi başlayacaktır.
Psikolojik danışma, çeşitli nedenlerle uyum sıkıntısı çeken, kendini yalnız hisseden, başarısız ve değersiz gören kimselere, sorunlarının kaynağını ve çözüm yollarını görmede yardımcı olur. Ancak bu hizmetten kendini tanımak ve anlamak isteyen herkes yararlanabilir.
Öğrencilerin okulda niteliklerine uygun programlara, ders dışı etkinliklere, eğitici kollara yerleştirilmelerine, onların sürekli ya da yarım zamanlı iş bulmalarına yardımcı olmaktır.
İzleme
Rehberliğin izleme fonksiyonu, yapılan yardımların değerlendirilmesine ilişkin tüm çalışmaları kapsar. Programlara ya da mesleklere yerleşen bireylerin ne ölçüde uyum ve başarı gösterdiğini araştırmak, psikolojik danışma sırasında alınan kararın, seçilen davranış tarzının ne ölçüde etkili


EĞİTİMDE REHBERLİĞİN YERİ

Bireyde meydana gelen davranış değişikliklerinin bir kısmı rastlantılarla ve kendiliğinden gerçekleşir. Bir kısmı ise yetişkinler tarafından planlı ve kasıtlı olarak gerçekleştirilir. Bireyde toplumca istenen davranışlar geliştirme sürecine “eğitim” adı verilmektedir.
Eğitimin amacı, genel anlamda bireyin özünü gerçekleştirmesine ve topluma yararlı olmasına yardımcı olmaktır.
Ancak, toplumsal değişme hızının gittikçe artması üzerine, bireylerin bilgi ve varolan duruma uyum gösteren kimseler alarak değil, hızla değişen ve karmaşık hale gelen toplumda ortaya çıkmakta olan sorunlarla baş edebilecek ve durmadan değişen çevresine uyum gösterebilecek kimseler olarak yetiştirilmeleri gereği daha çok hissedilmektedir.
İnsan geniş bir öğrenme ve problem çözme gücü sayesinde bir ihtiyacım karşılamada eski davranış biçimleri işe yaramayınca yenisini geliştirme imkanına sahiptir. Ayrıca, kendi deneyimleri yanında başkalarının deneylerinden de yararlanabilir.
Kişiyi huzursuz eden durumun ne olduğu kesin bir biçimde tamamlanamazsa çözümü için doğru yaklaşımda bulunulamaz. Güçlüğün doğru tanılanması yanında sorunla ilgili konuda yeterli bilgi sahibi olmak da gereklidir. Yeterli bilgi toplandıktan sonra, güçlüğü gidereceği düşünülen davranış tarzları formüle edilir ve en iyi çözüme götüreceği düşünülen seçenekten başlanarak mevcut seçenekler yürürlüğe konur. Eğer tutulan yol güçlüğü gidermede etkili olmuş ise o yolda devam edilir.
Fiziksel ve toplumsal yaşamla ilgili olgulardan kaynaklanan sorunların ve bunlara bulunmuş çözüm yollarının tanıtılması ve karşılaşabilecek yeni sorunlara çözüm bulabilme becerilerinin geliştirilmesi, okullarda çeşitli ders konularının amacını oluşturmaktadır. Ancak, bir kimsenin kendi yaşamında karşılaştığı kişisel sorunlar hiçbir dersin konusu değildir. Bu “Rehberlik ve Psikolojik Danışma” adı verilen servislerin işidir.
Rehberlik ve psikolojik danışma bireyin kişisel sorunlarının çözümü için gerekli olan duyusal bilgileri sağlayan, kişinin isteklerinin ve imkanların çeşitli özelliklerinin tanımasına yardımcı olan ve nihayet bu bilgilerden yararlanarak özünü gerçekleştirmesine yardım eden bir hizmet alanıdır.
Rehberlik hizmetleri birinci derecede, bireylerin “karar verme” sorunlarına yardımcı olmaktır .İnsan hayatı boyunca pek çok konuda karar verir. Bazı konularda verilen kararlar bütün hayatı etkileyecek güce sahip olabilir. Böyle dönemlerde insan kaygı ve bunalım yaşayabilir. yalnız olgusal bilgiye değil, psikolojik desteğe de ihtiyaç duyabilir. Rehberlik ve psikolojik danışma bireylere bu desteği sağlamaya çalışır.
olduğunu saptamak bu servisin görevleri arasındadır.

Rehberliğin öğretimle ilişkisi
Çağımızda eğitimin amacı, bireyler arasındaki farkları göz önüne alarak, öğretimi bireylerin ihtiyaçlarına uydurmaktır. Ancak, kalabalık okullarda öğretmenlerin öğrencilerini teker teker tanıması ve öğretimi bireysel ihtiyaçlara göre uyarlaması bir özlemden ileri gidememektedir.
Rehberlik, bilgi verme işlevi ile öğretime çok yaklaşırsa da, ikisi arasında bazı farklar vardır.
* Öğretim toplu halde bulunan, oldukça kalabalık gruplara verilen bir hizmettir.
Rehberlik ise bireysel bir yardımdır. Rehberlikte öncelikle bireye, bazı hallerde küçük gruplara yardım söz konusudur.
Rehberlik ile öğretim arasında hizmet verilen grubun büyüklüğü açısından gözlenen fark özellikle psikolojik danışma hizmetleri için geçerlidir. Rehberliğin bilgi verme işlevi öğretime çok benzer. Okulun koşulları iyi bir öğretim için ne kadar elverişli ise rehberlik için de o kadar elverişli olacaktır.
* Rehberlik hizmetlerinden yararlanmak zorunlu değildir. Oysa öğretim zorunludur.
Ancak, bazı hallerde, rehberlik zorlayıcı olabilmektedir. Rehberlik hizmetleri sınıflarda yürütüldüğü zaman, örneğin bir meslek programı uygulanırken, sınıfta bulunan bütün öğrencilerin, ilgi duymasalar da, bu programı izlemeleri beklenmektedir. Aynı şekilde, okullarda toplu test uygulamaları da öğrencileri kapsayan hizmetlerdendir. Burada yine gönüllülük ilkesinin daha çok psikolojik danışma hizmetleri için geçerli olduğunu söylemek mümkündür. Kaldı ki, öğretmeni ya da okul yöneticisi tarafından danışmana gönderilen gönülsüz bireylere de psikolojik danışma hizmeti verme durumunda olan bir danışmanın her zaman gönüllülük ilkesine göre çalışması mümkün olmamaktadır.
* Öğretimde değerlendirme vardır; öğrencinin, müfredat programında saptanan davranışları ne ölçüde geliştirdiği sınavla değerlendirilir. Rehberlikte ise değerlendirme söz konusu değildir.
Gerçi bir kimsenin kendini anlama ve geliştirme yolunda ne kadar yol kat ettiği, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden ne ölçüde yararlandığı bazı ölçme araçları ve gözlem teknikleri ile saptanır. Son ucun olumsuz olması doğrudan kişiyi ilgilendirir, verilere bakarak sınıf geçirme, bırakma ya da ödüllendirme veya cezalandırma gibi işlemlere başvurulmaz.
* Rehberlik bireyin iç dünyasına, yaşantılarına kısaca duygusal yaşamına yönelmiş hizmetlerdir.
Öğretim etkinliklerinin konuları ise bireyin dışında olup bitenler nesnel durmaya yöneliktir.
Rehberlik, örneğin öğrencinin matematik dersinde öğrendiklerinin kendisine ne ifade ettiği üzerinde düşünmesini sağlar. Rehberliğin amacı, kişinin bilgiyi özümsemesine ve davranışa dönüştürmesine, bilgi edinme yollarını araştırma isteği geliştirmesine yardımcı olmaktır. Rehberlik kişiye kendini ve başka insanları anlama, yeteneklerini kullanma, fırsatları değerlendirme, insan ilişkilerinde karşılaştığı sorunlara çözüm bulma becerisi kazandırır. Öğretim faaliyetlerinin de kişinin kendini tanıma ve anlamada, insan ilişkilerinde beceri kazanmada katkısı olabilir, ama asıl amacı bu değildir.
Eğer bir öğretmen konusunu anlatırken bunun öğrenciler üzerindeki etkisini (konuyu kavramada zorluk çekip çekmediklerini, konudan hoşlanıp hoşlanmadıklarını) inceliyor, öğrenim yaşantılarını bütünleştirmelerinde ve belli amaçlar açısından önemini değerlendirmelerine yardımcı oluyorsa zaten bir anlamda rehberlik yapmaktadır. Ancak, bütün öğrenim yaşantılarının değerlendirilmesini ve anlamsallaştırılmasını ders öğretmenlerinin yapması beklenemez. Böyle bir işlev öğretim işlerinin ağırlığı ile bağdaşamaz. Çağımızda insan hakkında bilgiler giderek zenginleşmekte, insan davranışını etkileyen yöntemler gelişmektedir. Bunun için rehberlik, bir teknikler bütünü ve ayrı bir uzmanlık alanı olarak ortaya çıkmıştır.
Rehberliğin ortaya çıkmasını gerektiren gelişmeler:
Rehberlik hizmetlerinin ortaya çıkışında, teknolojik gelişmelerden kaynaklanan bazı toplumsal sıkıntıların, beliren yeni ihtiyaçların önemli rolü olmuştur. Aşağıda, rehberliğin ortaya çıkmasına yol açan toplumsal, düşünsel ve bilimsel gelişmelere değinilmiştir.
Meslek seçiminin zorlaşması:
Teknolojik gelişme ile birlikte ortaya çıkan endüstrileşme ve kentleşme olgusu, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini ortaya çıkaran koşulların başında gelmektedir.
Endüstrileşme, çalışma hayatında çok köklü değişiklikler meydana getirmiştir. Bunların en önemlisi meslek çeşidinin hızla artması ve uzmanlaşmanın gelişmesidir. Bu da meslek seçme durumunda olan bir gencin karşısında seçeneklerin artmasına yol açmıştır. Gerçi bir kimsenin dikkate alacağı seçenek sayısı gördüğü eğitimle sınırlıdır ama en olumsuz koşullarda bile kişinin önünde birden fazla seçenek bulunabilir. Ancak kişinin meslekleri algılayabilmesi ve kendisine uygun olanı seçebilmesi için onları yakından tanıması gereklidir.
Bireysel farkların eğitimde dikkate alınmasının zorunluluğu
Teknolojinin gelişmesi ve demokrasi ideallerinin benimsenmesi ile temel eğitim toplumda bütün bireylere zorunlu hale getirilmiştir. Temel eğitimin yaygınlaştırılması, toplumun çok değişik kesimlerinden gelen ve yetenek, ilgi, değer ve eğitim ihtiyacı birbirinden farklı bireylerin aynı sınıflarda toplanmalarına yol açmıştır. Farklı öğretim programlarına, uygun öğrencilerin yerleştirilmesi için psikolojik incelemelerin yapılmasını ve öğrencilerin niteliklerine uygun programlara kendiliklerinden yönelmelerini sağlamak üzere rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine gerek görülmüştür.
Modern eğitim anlayışının benimsenmesi:
“Modern eğitim" anlayışında, eğitimin merkezini artık öğretmen ya da konular değil, öğrenen bir varlık olarak öğrenci almaktadır. Öğrenciden hız alan bu eğitim anlayışı, onu duygu, düşünce ve değerleri ile bir bütün olarak görmektedir. Öğretimde ilgi, öğrencinin öğrenim yaşantılarına odaklaşmıştır. Öğretmen, öğrencisinin her türlü gelişim sorunu ile ilgilenme ve öğretim etkinliklerini onun. ilgi ve ihtiyaçlarına uyarlama sorumluluğunu duymaktadır.
Demokratik toplumlarda bireye tanınan seçme özgürlüğü
Çağdaş toplumların benimsediği demokratik yaşama biçimi de rehberliği gerekli kılan koşulların başında gelmektedir. Demokratik toplumlarda, hiç olmazsa ilke olarak, her bireye eğitim görme ve toplumdaki meslek ya da sosyal sınıf hiyerarşisinin en üst basamaklarına yükselme hakkı tanınmıştır. Ancak, bireylerin eğitim olanaklarından yararlanabilmesi sahip oldukları ekonomik olanaklar ve içinde yaşadıkları çevrenin kültürel değerleri yani eğitime verilen önem ile sınırlıdır. Demokratik toplumlarda bir kimse çok çalışarak ve mevcut olanaklarını kullanarak yeteneklerini geliştirebilir ve toplumsal konumunu ilerletebilir. Toplumumuzda, eğitim yoluyla durumun geliştirme özlemleri yaygın bir değer olarak gözlenmektedir. Böyle bir özlemin gerçekleşebilmesi için bireyin toplumda kendisine açık fırsatları görebilmesi ve bunları değerlendirebilmesi gerekir. Bireylerin seçim özgürlükleri arttıkça, karar verme durumunda sorumlulukları da artmaktadır. Doğru karar verme sorumluluğu ile karşılaşan bir kimse seçenekleri daha yakından tanımak istemekte ve profesyonel bir yardıma ihtiyaç duymaktadır.
Demokratik yaşamın karar verme gücüne sahip bireyler gerektirmesi
Gelişen teknoloji daha çok yetişmiş insan gücü gerektirmekte, demokratik yaşam daha bilinçli, tercihlerini daha akıllıca yapabilen bireylere ihtiyaç göstermektedir. Doğru karar verme gücü aile de, okulda ve diğer çevrede bireyin diğer bireylerle ilişkilerinde karşılaştığı seçme ve karar verme fırsatlarında getirdiği deneyimlerle gelişmektedir. Rehberlik ve psikolojik danışma bireye karar durumlarında planlı ve sistemli yardımlar sağlayarak, onun karar verme becerisini geliştirmesine katkıda bulunmaktadır.
Eğitimde bireyin duygusal yönüne verilen önemin artması
İnsan düşünen ve duyan bir varlıktır. Ancak, eğitimde insanın bilişsel yönüne fazlaca önem verildiği buna karşılık duyuşsal yönünün ihmal edildiği görülmektedir. Öğretmenler genellikle öğrenciyi sadece öğrenen, zihinsel bir varlık, olarak görmekte, tüm sorunlara akıl ve mantıkla yaklaşmasını beklemektedirler (Arbuckle.1961).
İnsanın bir bütün olarak gelişmesi, duyuşsal dünyasının da anlaşılmasını ve geliştirilmesini gerekli kılar. Bir kimsede davranış değişikliği’ olabilmesi İçin kişinin önce o davranışının gerisindeki duyguyu fark edip yaşaması gerekir. Eğer kişi tam olarak fonksiyonda bulunacaksa önce kendini bütün yönleri ile algılaması gerekmektedir. Bu gün davranışların gerisinde bilinçli ya da bilinç dışı duyguların varlığı kabul edilmekte, bilinenin bastırılmadan, tam olarak yaşanmasının psikolojik sağlık için gerekli olduğu kabul edilmektedir. Duyguların incelenmesi ve yaşanması ise psikolojik danışma hizmetlerinin varlığı çok önemlidir.
Akıl sağlığına verilen önemin artması
Gelişmiş demokratik toplumlarda insana verilen değer, bireyin akıl sağlığının korunması için yapılan girişimlerde de kendini göstermiştir.
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğrencilerin kişilik geliştirmeleri için en uygun ortamı yaratma yolundaki çalışmaları ile akıl sağlığının korunmasına ve geliştirilmesine en önemli katkıyı sağlamaktadır. Öte yandan bireylerin akıl sağlığını koruma gereğinin hissedilmesi okullarda psikolojik danışma hizmetlerinin gelişmesine olanak sağlamıştır.

REHBERLİK HİZMETLERİ
“Rehberlik, seçimler ve uyum yapmada, problem çözmede bir kişinin diğerine verdiği yardımdır” (Jones, 1963)
“Rehberlik, problem çözebilmesi, bağımsız hale gelebilmesi ve içinde yaşadığı toplumun sorumlu bir üyesi olabilmesi için bireye verilen yardım sürecidir” (Glanz, 1964)
“Rehberlik, demokratik ortam içinde bireyin kapasite ve yeteneklerini en uygun biçimde geliştirmeyi amaçlayan ve uzman kişilerce verilen tüm eğitim programının bir parçası olarak sunulan hizmetlerdir” (Mortensen ve Schmuller, 1966)
“Rehberlik, bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir” (Kuzgun, 1992)
“Rehberlik, bireye, kendini anlaması, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini kendine en uygun düzeyde geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce verilen psikolojik yardımdır.” (Kepçeoğlu, 2001)
Bu tanımlardan hareketle aşağıdaki genellemeleri yapabiliriz.
1. Rehberlik bir süreçtir.
2. Rehberlik bireye yardım etme işidir.
3. Rehberlik yardımı bireye dönüktür.
4. Rehberlik bilimsel ve profesyonel bir yardımdır.
5. Rehberliğin esası bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.
Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri
Psikolojik danışma “Bireyin karar verme ve problem çözme ihtiyaçlarını karşılayarak gelişim ve uyumunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla bireyle yüz yüze kurulan psikolojik yardım ilişkisidir.” (Gibon ve Mitchell, 1990) Yardımı alan kişiye “danışan”, yardımı verene de “psikolojik danışman” denir.
Alıştırma-Oryantasyon Hizmetleri
Psikolojik danışma ve rehberlikte alıştırma-oryantasyon hizmetleri öğrencilere okulda bulunan olanakları tanıtmak amacı ile düzenlenen çalışmaları kapsar. Öğrencilere okulda bulunan olanakları ve hatta yakın çevreyi tanıtmak okul yöneticileri başta olmak üzere okuldaki tüm personeli ilgilendiren bir sorumluluktur.
Her okul düzeyi için geçerli olmak üzere, okulu ve yakın çevreyi, okulda ve yakın çevrede bulunan olanakları iyi tanıyan ve bunları kullanan öğrencilerin daha üstün bir gelişme gösterdiği yapılan araştırmalarla da anlaşılmıştır.
1- Okulun kısa bir tarihçesi ile tanıtılması.
2- Okulun bina ve diğer fiziksel olanakları ile tanıtılması.
3- Okulun bulunduğu yakın çevrenin tanıtılması.
4- Okulda uygulanan eğilim programının tanıtılması.
5- Program-dışı eğitsel, sosyal ve kültürel etkinliklerin tanıtılması.
6- Okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin ve diğer öğrenci kişilik hizmetlerinin tanıtılması.
7- Okulda uygulanan kuralların tanıtılması.
Okulda düzenlenecek alıştırma-oryantasyon çalışmaları, etkinliğin türüne göre değişmekle birlikte, başta yeni öğrenciler olmak üzere tüm öğrencilere, yöneticilere, öğretmenlere, uzman personele ve velilere açık olmalıdır. Olanakların uygunluğu ölçüsünde okuldaki alıştırma hizmetlerinden velilerin yararlanmaları sağlanmalıdır. Velilerin, okul ve olanakları hakkında edineceği bilgiler onların çocukları ve okul ile olan ilişkilerini düzenlemede belirgin kolaylıklar getirebilir, öte yandan, okula yeni atanan yönetici, uzman ve öğretmenlerin okul ve yakın çevreyi iyi tanımaları gerekir.

Alıştırma-oryantasyon amacı ile okuldaki programlar, hizmetler, etkinlikler ve kurallar hakkındaki tanıtıcı bilgileri özetleyen yazılı dokümanlar yıl içinde sürekli olarak hazırlanarak öğrencilere ve velilere dağıtılabilir.
Oryantasyon çalışmaları öğrencilere ve velilere okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini tanıtmada ve bu hizmetlerden yararlanma yollarını göstermede büyük fırsat sağlar. Okula yeni başlayan öğrencilere, eğitim yılı başında, okulu, kurallarını, işleyişini tanıtmak, okul ve çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgi vermek ve böylece yeni girdikleri ortama kısa sürede alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.