Kösedağ
Savaşı
Anadolu Selçuklularının, Moğollara yenilmesiyle sonuçlanan ve 1 Temmuz 1243
tarihinde meydana gelen savaş. Türk-İslâm tarihinde, önemli bir dönüm noktası
teşkil eden bu savaş, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasına sebep olmuştur.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin güçlü hükümdarı Alâeddin Keykubad’dan Moğollar çekiniyorlar,
bu sebeple Anadolu’ya saldıramıyorlardı. Alâeddin Keykubad’ın ölümünden sonra yerine geçen
oğlu Gıyâseddin Keyhüsrev zamanında cesaretlendiler. Anadolu içlerine doğru seferler düzenlemek
için, İran’daki Moğol orduları başkumandanlığına Baycu Noyan getirildi. Kafkasya’daki Gürcü
ve Ermeni kuvvetlerinden de yardım alan Baycu Noyan, Anadolu Selçukluları
üzerine saldırmak üzere fırsat kolladı. Baba İshak İsyanından ve Gıyâseddin
Keyhüsrev’in tecrübesizliğinden faydalanarak, 1242 senesinde Erzurum’a saldırdı. Korkunç zulümler ve
katliamlar yaparak, Müslümanların mallarını yağmalattı. Bu haberi alan genç ve
tecrübesiz Sultan Gıyâseddin Keyhüsrev 80 000 kişilik ordusuyla Sivas’ta ordugah
kurup beklemeye başladı. Sultanın Sivas’ta olduğunu haber alan Baycu Noyan,
buraya hareket etti.
Moğol askerlerinin Sivas’a hareket ettiklerini haber
alan Sultan Gıyâseddin Keyhüsrev, kumandanlarıyla istişare etti. Tecrübeli kumandanlar, Sultana
silah ve erzakla dolu olan Sivas’ta kalmasını, burada tertibat alıp,
yorgun düşen Moğollara karşı harp edilmesini söylediler. Devletin ileri kademesinde
bulunan, fakat tecrübesiz ve harpten anlamayan bazı kimselerin teşvik ve
tahriklerine kapılan genç sultan, harekete geçti. Sivas’ın seksen kilometre kadar
doğusunda bulunan Kösedağ mevkiinde, suyu ve otlağı bol olan bir
yeri seçerek, ordugâh kurdu. Burası askerî bakımdan savunması kolay, Moğolların
tecavüzüne imkân vermeyen bir araziydi.
Dağ geçitleri tutulmuş, düşmanın
gelmesi bekleniyordu. Ne yazık ki sultan, yine tecrübesiz kimselerin teşvik
ve tahrikiyle, müstahkem mevkileri bırakarak, düşmanın karşılanmasını emretti. Galip geleceğinden
emin bir halde, tedbire bile lüzum görmeden ilerleyen genç sultan,
az sonra Moğol ordusuyla karşılaştı. İlk başta geri çekilen Moğol
kuvvetleri dönüş yaparak, Selçuklu öncü kuvvetlerini bozguna uğrattılar. Hiç harp
görmemiş tecrübesiz sultan, öncü kuvvetlerinin bozguna uğradığını duyunca, ordunun tamamen
yenildiğini sandı. Düşman eline geçmemek için otağını ve hazinelerini harp
meydanında bırakıp Tokat’a, oradan da Konya’ya doğru kaçmaya başladı. Sultanın
harp meydanından kaçtığını henüz duymayan Selçuklu askerleri, akşamın geç vakitlerine
kadar düşmanla çarpışmaya devam ettiler. Sultanın harp meydanını terk ettiğini
öğrenince, onlar da çadırlarını bırakarak firar ettiler. Ertesi sabah, çadırlarda
bir hareket göremeyen Moğollar, bunun bir harp hilesi olduğunu zannederek,
çadırlara iki gün yanaşamadılar. 3 Temmuz 1243 tarihinde, korka korka
çadırlara girdiler. Küçük bir çarpışma ile harp bitti. Seksen bin
kişilik Selçuklu ordusu, utanç verici bir yenilgiye uğradı. Selçuklu toprakları,
Moğol işgal ve zulmüne uğradı. Erzincan, Sivas ve Kayseri’yi yağmalayan
Moğollar, pek çok Müslümanı şehid ettiler.
Kösedağ mağlubiyetinde sultanı
ikna edemeyen güngörmüş vezir Mühezzibüddin Ali, Konya’ya gitmeyip Amasya’ya geldi.
Moğol kumandanı Baycu Noyan’la görüşme yoluna gitti. Bazı hususları anlatıp,
pek çok hediyeler vererek, daha fazla gitmemesini tavsiye etti. Bir
müddet Anadolu’nun işgalini durdurup geri dönmeleri, Mühezzibüddin Ali’nin gayretleri sebebiyle
oldu. Yapılan sulh antlaşmasıyla, Selçuklular, Moğollara vergi vermeyi kabul ettiler.
Türk tarihinde benzeri görülmemiş olan Kösedağ Bozgunu, genç ve
savaş tecrübesi olmayan Selçuklu Sultanı Gıyâseddin Keyhüsrev’in fevrî hareketleri neticesinde
ortaya çıkmıştır. Daha önce Anadolu’ya girmeye cesaret edemeyen Moğollar, Kösedağ
Bozgunundan sonra Anadolu’yu kolayca istila etmişler, şehirleri yağmalayıp, Müslüman halkı
sivil-asker, kadın-çocuk demeden katletmişlerdir. Bu mağlubiyet neticesinde, Selçuklular, Moğollara vergi
vermeyi kabul etmişler, iki yüz yıllık Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılışı
başlamıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder