EKOLOJİ

EKOLOJİ


Canlilarin birbirleri ile ve çevreleri ile etkilesimini inceleyen bilim dalidir. Ekolojiyi anlamak için madde ve canli organizasyonunun bilinmesi gerekir.

Madde organizasyonu: Atom ? Molekül ? Organel ? Sitoplazma ? Hücreler ? Dokular ? Organlar - Sistemler ?Organizmalar - Populasyonlar ? Komüniteler ? Ekosistemler ? Biyosfer- Dünya ? Gezegenler ? Solar sistemler ? Galaksiler ? Evren seklindedir.



Ekoloji ile ilgili önemli terimler:

Biyosfer:Canli yasamina uygun ,okyanus derinlikleri ile atmosferin 10 000 m. yüksekligine kadar olan tabakasidir.

Ekosistem:Komünitelerle cansiz (Abiyotik) çevre kosullarinin karsilikli etkilesimleri.

Biyotop:Canlilarin yasamlarini sürdürmek için uygun çevresel kosullara sahip cografi bölgedir.

Komünite:Belirli yasam alanina uyumlu populasyonlar toplulugudur.

Populasyon:Belirli cografi sinirlar içinde yasayan ayni türe ait bireyler toplulugudur.

Habitat:Bir canli türünün rahatça beslendigi,barindigi,üredigi yasam alanina denir.

Nis:Yasam alaninda kalitsal özellikleri ile ilgili gerçeklestirdigi yasaminin devamina yönelik faaliyetlerin tümüdür.

Flora:Belirli bir bölgeye adapte olmus ,o bölgede yasamini sürdüren bitki toplulugudur.

Fauna:Belirli bir bölgeye adapte olmus ve o bölgede yasamini sürdüren hayvan toplulugudur.



EKOSISTEM



Canlilar bulunduklari yasam ortaminda canli ve cansiz faktörlerle etkilesim halindedirler. Canliyi etkileyen:

Biyotik faktörler: 1) Üreticiler 2) Tüketici 3)Ayristiricilar

Abiyotik faktörler: Ikiye ayrilir.

1) Iklimsel faktörler : a) Isik b) Isi c) Su

2) Toprak faktörler : a)Toprak yapisi b)Mineral ve tuzlar

c)Toprak ph? si

BIYOTIK FAKTÖRLER

Üreticiler: Fotosentez ve kemosentez mekanizmalari ile inorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen ototrof bakteriler,mavi yesil algler,kloroplast tasiyan protistalar ve bitkilerdir. Enerji ve maddenin canlilarin kullanabilecegi hale dönüsümünü saglayan canlilardir.

Tüketiciler: Ihtiyaci olan besinleri diger canlilardan hazir olarak alan hayvanlar ,protistalar,parazit bitki ve mantarlar,hetotrof bakterilerdir.

Tüketiciler üç grupta incelenir:

1- Bitkilerle beslenen: (1.Tükticiler)

2- Hayvanlarla beslenen(2.Tüketici)

3- Yirticilar: (3.Tüketiciler)

Ayristiricilar: Bitki,hayvan ölüsü ve artiklarini besin olarak kullanan saprofit bakteri ve mantarlardir.



ABIYOTIK FAKTÖRLER

1-Iklim faktörleri:Canlilar yasamlarini sürdürürken günes isini,isi,basinç,nem,hava hareketleri gibi iklim faktörlerden etkilenirler.

A) Isik:

a) Isigin kalitesi,siddeti,süresi önemlidir

b) Canlilarin temel enerji kaynagidir

c) Fotosentez için gereklidir

d) Bitkide çimlenme,büyüme,yönelme. klorofil sentezi için gereklidir

e) Isik bitkilerin yasam alanini belirler

f) Hayvanlarda üreme,göç,pigmentasyon,bazi vitaminlerin sentezi ,sucul hayvanlarda solunum üzerine etkilidir



B) Isi: Canlilarda yasamsal olaylar belirli isida gerçeklesir. Yüksek ve düsük isida yasamsal olaylar azalir hatta durur.

Bitkilerde : a) Çimlenme b) Köklerle su alinimi c) Fotosentez

Hayvanlarda : a) Üreme b) Gelismenin devami

c) Degisken isili hayvanlarda (Omurgasizlar,Baliklar , Kurbagalar , Sürüngenler ) metabolizmanin devami



C) Su:

a) Organik maddelerin sentezlenmesi

b) Maddelerin çözülmesi ,emilmesi,tasinmasi

c) Biyokimyasal olaylarin gerçeklesmesi

d) Fazla isinin uzaklastirilmasi

e) Bosaltim maddelerinin disa atilmasi

f) Bitkilerde çimlenmenin gerçeklesmesi ,hayvanlarda embriyonun gelismesi

g) Bazi canlilar için yasam ve hareket alanidir

Canlilar yasadiklari ortam ve suya duyduklari ihtiyaç farklidir. Özel adaptasyonlari ile en iyi uyumu yapmislardir.



Hayvanlarda:

1) Deride su kayibini önleyen plaka,tüy ,kitin dis iskelet gibi yapilarin olusmasi.

2) Solunum yüzeyinin vücud içine alinmasi

3) Bosaltimla su kayibini önleyen mekanizmalarin gelisimi

4) Yasam alani olarak suya yakin çevrelerin seçilmesi



Bitkilerde:

1) Su kayibinin saglandigi stomalarin;a)Açilip kapanmasinin kontrol edilebilmesi (Terlemenin fazla oldugu zamanlar

ve suyun az oldugu zamanlar stomalar kapanir)

2) Köklerin suya yönelimi vardir

3) Kurak ortam bitkilerinde gövde ve yapraklar su kayibini önleyecek degisikliklere sahiptir.



Canlilarin ihtiyaci olan suyu su sekillerde karsilarlar:

1) Suyun dogrudan alinmasi.( Sindirim sistemi, kökler)

2) Deri ile su almak (Kurbagalar,Bazi omurgasizlar)

3) Besinlerin yapisindaki sudan karsilamak

4) Metabolik su kullanmak







EKOLOJIK PIRAMITLER

Ekolojik piramitler ekosistemlerdeki komüniteyi olusturan birey sayisi (Biyokütle) veya enerji dikkate alinip hazirlanir.



Biyokütleye ve enerjiye dayanan piramitler

· Piramidin tabanini üreticiler olusturur

· Tepe basamagi yirticilar olusturur

· 2. ve 3. basamagi tüketiciler olusturur

tüketiciler= a- Birincil tüketiciler (Herbivorlar)

b- Ikincil tüketiciler (Karnivorlar)

c- Üçüncül tüketiciler (Karnivorlar)

· Taban üreticilerden olusur

· Biyokütle tepeye dogru gittikçe her basamakta 10 kat azalir

· Enerji tepeye dogru her basamakta 10 kat azalarak aktarilir

· Biyolojik birikim (Kimyasal zehirler,radyoaktivite vb.) tepeye dogru gittikçe artar