EŞEYE BAĞLI KALITIM
İnsanda bazı hastalıklar kalıtsal olup, bu hastalıkların genleri eşey kromozomları üzerinde taşınır.Bazı hastalıklar X kromozomunda taşınırken bazı hastalıklar sadece Y kromozomu üstünde taşınır. (Bazı göz hastalıkları hem X hem de Y kromozomu üzerinde taşınır.)
X kromozomu ile aktarılan karakterlerle ilgili olarak,
• Bir dişinin hasta olabilmesi için hem annesinden, hem de babasından hastalık genini alması gerekir.
• Hasta dişinin babası mutlaka hastadır.
• Hasta bir kadının bütün erkek çocukları mutlaka hasta olur.
X kromozomu üzerinde taşınan bazı rahatsızlıklar; hemofili, renk körlüğüdür.
Y kromozomu ile aktarılan karakterlerle ilgili olarak,
• Sadece erkeklerde görülür.
• Hasta babanın sadece bütün erkek çocukları hastadır.
• Genlerin baskınlığı veya çekinikliği önemli değildir. Çünkü etkilerini örtecek başka bir alel gen yoktur.
Y kromozomu üzerinde taşınan bazı rahatsızlıklar; kulak kıllılığı, balık pulluluk, ayak parmaklarının yapışık olması, sakal bıyık gibi bazı karakterlerdir.
Not :X kromozomu üzerinde taşınan hastalıklar için;
Normal dişi: XX, XRXR
Taşıyıcı dişi: XRXr
Hasta dişi: XrXr
Normal erkek: XY, XRY
Hasta erkek: XrY
Y kromozomu üzerinde taşınan hastalıklar için;
Dişi kesinlikle sağlıklıdır.
Normal erkek: XY, XYR
Hasta erkek: XYr
KAN GRUPLARI
Arı döl Melez döl
(homozigot) (heterozigot)
A grubu AA A0 (sıfır çekinik)
B grubu BB B0 (sıfır çekinik)
AB AB Aile B arasında
baskınlık yok (eş
baskınlık)
O grubu 00 -----
Not: Rh(+), Rh(-) ye baskındır.
Kan grubu Homozigot Heterozigot Alyu-
varda-
ki anti-
jen Plazmadaki
Antikor
A AA A0 A Anti-B
B BB B0 B Anti-A
AB --- AB A, B Yok
0 00 --- Yok Anti-A ve Anti-B
0 grubu genel verici kan grubudur, sadece 0 dan alabilir.A, AB ve A ya kan verebilir, 0 ve A dan kan alabilir. B, AB ve B ye kan verebilir, 0 ve B den kan alabilir.AB genel alacı kan grubudur, sadece AB ye verebilir.
Kan alış verişinde Rh faktörü de önemlidir.Rh antijeni bulunduran kan tipine Rh+, bulundurmayan
kan tipine Rh- denir.
Rh faktörü biri baskın ( R ), diğeri çekinik ( r ) iki alel gen tarafından kontrol edilir.Rh+ kana sahip olanların genotipi RR veya Rr dir.Rh- kana sahip olanların genotipi rr dir.
Not: İnsanlarda kan naklinde vericinin antijenine, alıcının antikoruna bakılır.
Modifikasyon: Sonradan kazanılan, canlının vücut hücrelerinde değişiklik yapan ve kalıtsal olmayan değişikliklere modifikasyon denir.
Örnek: Bir sporcunun gelişmiş kasları, bilim adamlarının sahip olduğu bilgiler, bir kaza sonucu kaybedilen kol....
Mutasyon: Sonradan kazanılan, ancak canlının eşey hücrelerinde değişiklik yapan ve kalıtsal olan değişikliklere mutasyon denir. Radyasyon veya kimyasal maddeler genlerde olumsuz mutasyonlara sebep olabileceği gibi çok az bazı mutasyonlar canlı türleri için olumlu özellik kazandırabilirler. Örnek zürafaların uzun boynu, atların bugünkü şekli....
Adaptasyon: Canlıda meydana gelen olumlu mutasyonlar sonucunda, o canlının yaşadığı ortamda meydana gelen değişimlere uyum göstermesine adaptasyon denir.
Doğal seleksiyon: Çevre koşullarında meydana gelen değişimlere uyum sağlayan canlılar çoğalmaya devam eder, uyum sağlayamayanlar yaşamlarını sürdüremez ve soyları tükenir. Bu olaya doğal seleksiyon denir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder