TAKVİM
İnsanlar zamanı bir bütün olarak görebilmek için takvimi geliştirdiler.Zamanı gün, hafta, ay, yıl ve yüzyıl gibi dönemlere böldüler.Zamanın gün ay ya da yıl gibi parçalara bölünüp düzenli bir sırayla gösterildiği çizelgeye takvim denir.
Takvimi zamanımızdan 6000 yıl önce Mısırlılar bulmuştur. Mısırlılar Güneş yılını esas alan takvimi bulup kullanmışlar. Sümerliler ise ay yılını esas alan takvimi bulup kullanmışlardır.
Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş süresini esas alan takvime Güneş takvimi(365 gün 6 saat), Ay’ın kendi etrafında dönüş süresini esas alan takvime de Ay takvimi (354 gün) oluşturulmuştur.
Her toplum kendi takvimini oluştururken kendileri için önemli saydıkları bir günü başlangıç olarak kullanmıştır.
Bugün kullanılan takvim çeşitleri:
Masa takvimi
Cep takvimi
Duvar takvimi
Gemici takvimi
Türklerin Kullandıkları Takvimler:
12 Hayvanlı Türk Takvimi
Celali Takvimi
Hicri(Hicret) Takvimi
Rumi Takvim
Miladi(Milat) Takvim
12 Hayvanlı Türk Takvimi:
Türklerin kullandığı en eski takvimdir. Güneş yılını esas alır. Bu takvimde her yıl bir hayvan adıyla anılıyordu.
Celali Takvimi: Büyük Selçuklular zamanında Melik Şah tarafından hazırlatılan bu takvim, güneş yılına göre hazırlanmıştı.
Hicri(Hicret) Takvimi:
Başlangıç olarak Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği 622 yılını esas alır. Dini günleri belirlemede bu takvimi kullanmaktayız. Ay yılını esas alır.
Yılbaşı 1 marttır. 1 yıl 354 gündür.
Rumi Takvim:
Osmanlı devletinde resmi ve mali işlerde kullanılmak üzere 19. yüzyıl başlarından itibaren yürürlüğe giren takvimdir. Güneş yılını esas alır.Yılbaşı 1 marttır. 1 yıl 365 gündür.
Miladi (Milat) Takvim:
1926’dan beri kullandığımız takvimdir. Güneş yılını esas alır. Temeli Mısırlılara dayanır. Miladi takvim Hz. İsa’nın doğuşunu sıfır olarak kabul eder.
Osmanlı Devleti hem Güneş hem de Ay yılına göre hazırlanmış takvimler kullanılırdı.
Hicri Takvimle Miladi Takvim Arasındaki Farklar:
Hicri Takvim Ay yılını, Miladi takvim Güneş Yılını esas alır. Bu yüzden ikisi arasında 11 gün fark vardır.
Başlangıç tarihleri farklıdır. Hicri takvimde başlangıç tarihi Hazreti Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği tarih olan 622 yılıdır. Miladi takvim ise başlangıç Hazreti İsa’nın doğum tarihini “0” olarak kabul eder.
26 Aralık 1925 tarihinde kabul edilen kanunla hicri ve Rumî takvim kaldırılarak yerine Miladi takvim, alaturka saat yerine de uluslararası saat kabul edildi.
Tarih boyunca kullanılan saatler
Saatin tarihçesi
GÜNEŞ SAATİ
Özel olarak hazırlanmış bir milin gölgesinin, Güneşin görünen hareketine uygun olarak yine özel olarak hazırlanmış mermer, taş veya madeni bir zemin (kadran) üzerindeki hareketine göre zamanın ölçülmesine yarayan araçlardır.
SU SAATİ
Tek çanaktan oluşan su saatlerinde, içi su dolu ve altında bir delik olan çanağın içinden dışarı su boşaldıkça içindeki işaretler zamanın geçişini gösterirdi. Birkaç çanaktan oluşan türlerde ise, su bir çanaktan diğerine doluyordu.
Güneş saatleri belirli bir zamanı gösterirken, su saatleri ne kadar zaman geçtiğini de gösteriyordu. Bu yüzden su saatinin icadı zaman ölçümünün gerçek başlangıcı sayılabilir.
KUM SAATİ
Yumurta biçiminde bir cam kaptan diğer bölüme akan kum,iyice kırılıp pudra haline getirilmiş yumurta kabuğu, cına ya da mermer tozu akması ilkesine dayanan saatlerdir. daha çok kısa zaman dilimlerinin ölçülmesinde kullanılırlardı.
ATEŞ SAATİ
Petrol lambasının alevi ile çalışan saat mekanizmasında, tüketilen yağın bölmeli bir saydam kapta izlenmesi ya da kısalan mumun gölgesinin, arkadaki bir cetvel üzerindeki boyuna göre saatler belirleniyordu.
MEKANİK SAATLER
Mekanik saatler için bulunan mekanizma, ağırlığın asılı olduğu ipi ya da zinciri kısa aralıklarla tutan ve bırakan bir vargel düzenidir ve tüm modern saatlerin de ortak özelliğidir
KUVARS SAATİ
Enerjisini bir yıl ya da daha uzun ömürlü pilden sağlayan saat türüdür
ATOM SAATİ
Hidrojen veya sezyum atomunun potansiyel birer sarkaç olarak kullanıldığı saatlerdir.
Bilim adamları, atomların çok uzun zaman durağan kalabilen rezonanslara sahip olduklarını anladıklarında, hidrojen veya sezyum atomunun daha hassas saatler için potansiyel birer sarkaç olabileceğini buldular. 1930 ve 40’larda radar ve yüksek frekanslı radyo iletişimleri, atomlarla etkileşime girecek elektromanyetik mikrodalgaların üretilebilmesini olanaklı kılmıştır. 1949’da ABD’de NIST laboratuvarlarında amonyağa dayanan ilk atom saati yapılmıştır. 1957’de ise yine NIST, ilk sezyum atom saatini gerçekleştirmiş ve 1967’de atomun doğal frekansı, yeni uluslaraarası zaman birimi olarak tanınmıştır. Buna göre, 1965 yılına kadar bir yılın 31 556 925.974 7’de biri olarak kabul edilen saniye sezyum atomunun rezonans frekansının 9 192 631 770 salınımına eşittir. Bu, sezyum atomunun ileri geri titreşim yapması için geçen süreye karşılık gelir.
Şu anda 1/10 trilyonluk hatayla zamanı ölçebilen atom saatleri de geliştiriliyor. NIST labaratuvarlarında yapılmakta olan yeni sezyum atom saati 300 milyon yıl 14. ondalık haneye, ABD’de Ulusal Standartlar Enstitüsü’nde üzerinde çalışılan cıva iyonu saati ise 30 milyar yıl boyunca 16. ondalık haneye kadar şaşmadan çalışabilecek.
Atom saatinin keşfiyle sağlanan uzun süreli hassaslığın yanında çeşitli olaylar ve süreçler birbiriyle mükemmel bir şekilde senkronize edilebiliyor ve yer tayinleri kesin bir doğrulukla hesaplanabiliyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder