Türklerin İslamiyeti Kabul Etme Aşamaları
Türkler ilk defa Müslümanlarla Hz. Ömer zamanında karşılaştı.
Hz. Osman zamanında İran'ın fethinin tamamlanması ile Türklerle Müslümanlar komşu durumuna geldi.
Emeviler Dönemi'nde İslam ordularının Maveraünnehir'i fethi bölgede bulunan Türk devletleri yüzünden başarılı olamadı.
1. Türkler'in doğuştan savaşçı olmaları ve her Türk erkeğinin asker sayılması İslamiyet'teki cihat anlayışı ile uyuşması
2. İslamiyet'in kendi dinleri ile olan benzerliği
3. Türklerin sosyal hayatındaki bir takım unsurların İslamiyet'te de olması
Ekonomik Nedenler :
1. Türkler'in haraç ve cizye vergisinden kurtulmak istemeleri
2. Abbasi ordusunda ücretli askerlik yapmaları
Siyasi Nedenler :
1. Türkler'in Çinlilere karşı güçlü müttefik elde etmek istemeleri
2. Abbasilerin ılımlı politikaları
Talas Savaşı
Nedeni : Çinliler ve Arapların Orta Asya'yı denetim altına almak istemeleri.
Çinliler, Orta Asya'yı denetimleri altına almak amacıyla 747 yılında Türkistan'a sefer düzenledi.
Abbasiler, Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri'nin yardımı ile 571 yılında Talas'da Müslümanlar Çinlileri yendi.
Sonuçları :
1. Orta Asya Çinlileşmekten kurtuldu
2. Türkler, İslamiyet'i kabul etmeye başladı.
3. Kağıt, matbaa, barut, pusula gibi Çinlilerin geliştirdiği aletler, Müslümanlar tarafından öğrenilmeye başlandı.
UYARI : Kağıt, matbaa, barut ve pusulanın tarih içinde el değişmesi şu şekildedir.
Talas Savaşı Haçlı Seferleri
Çinliler ---------------------------> İslam Dünyası --------------------> Avrupalılar
Matbaa - Kağıt ------------->Rönesans - Reform
Barut ----------------------->Feodalite'nin Yıkılışı
Pusula ---------------------->Coğrafya Keşifleri
Karahanlılar
Merkez Balasagun olmak üzere, 840 yılında Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından kuruldu.
Devletin kurucusu ve ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han'dır.
920 yılında Saltuk Buğra Han zamanında İslamiyet'i kabul ettiler.
UYARI : Karahanlılar, İslamiyet'i resmi dini olarak ilk kez kabul eden Türk devletidir. Bu devlet Türk kültürü ile İslam değerlerinin sentezini yapmıştır.
Türkler'in yaşadığı topraklar üzerinde kurulan bir devlet olduğu için Türkçe'yi resmi dil olarak kabul ettiler.
1042 yılında, Doğu Karahanlılar ve Batı Karahanlılar olmak üzere ikiye ayrıldılar.
Gazneliler
Merkez Gazne olmak üzere, 963 yılında Alp Tekin tarafından kuruldu.
Gazneliler, en parlak devrini, ünlü hükümdarları Gazneli Mahmut zamanında yaşamıştı.
UYARI : Gazneli Mahmut , İslamiyet'in koruyuculuğunu yapan ilk Türk hükümdarı olmuştur. Bu yüzden Abbasi halifesi kendisine "Sultan" ünvanını vermiştir.
Gazneli Mahmut, Hindistan'a toplam 17 sefer düzenledi.
UYARI : Bu seferler sonucu İslamiyet, Hindistan'da yayıldı. Bu durum ileride, bölgede kurulacak Türk-İslam Devletleri için temel teşkil etti.
Gazneliler döneminde ilk kez İran topraklarına yerleşildi.
1040 tarihinde Gazneliler, Dandanakan Savaşı ile Selçuklulara yenildi.
Gazneliler, 1187 yılında Gurluların isyanı sonunda yıkıldı.
Samanoğulları
Horasan merkez olmak üzere 875 yılında kuruldu.
Devleti yönetenler İranlı, yönetilenler Türk'tü.
Samanoğulları Devleti, 999 yılında Karahanlılar ve Gazneliler tarafından yıkıldı.
Tulunoğulları
Mısır'da Abbasi halifesine bağlı olarak, Ahmet bin Tulun tarafından 868 yılında kuruldu.
Mısır'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
Suriye topraklarını ele geçirerek, Orta Doğu bölgesine egemen olan ilk Türk devletidir.
Tulunoğulları 905 yılında Abbasiler tarafından yıkıldı.
İhşitler (Akşidler)
Mısır'da, Muhammed bin Toguç tarafından 935 yılında kuruldu.
Akşidler, Hicaz bölgesini ele geçiren ilk Türk devletidir.
Akşidler, 969 yılında Fatimiler tarafından yıkıldı.
Büyük Selçuklular
Selçukluların Kökeni
Selçuklular Oğuzların Kınık Boyu'na mensuptur.
Boyun başı olan Dukak Bey'in ölümü üzerine boyun başına Selçuk Bey geçti.
Kınık Boyu'nun Oğuz hükümdarı ile arası açılınca Cend Bölgesine göç etti ve Samanoğlu Devleti'nin egemenliği altına girerek İslamiyet ile tanıştı.
Kınık Boyu'nun başına daha sonra Tuğrul ve Çağrı Beyler geçti.
Tuğrul ve Çağrı Bey Dönemi
Tuğrul Bey, 1038'de Nişabur Kenti'ni merkez yaparak Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdu.
Gazne Hükümdarı Sultan Mesut'u, 1040 tarihinde Dandanakan Savaşı'nda yendi.
Abbas halifesinin yardım istemesi üzerine, 1051'de Bağdat'a girdi.
Selçuklular, bundan sonra Anadolu'nun fethine başladı.
Alp Arslan Dönemi
Bizans İmparatorluğu'na bağlı olan Kars'ı Ermeniler'den aldı.
Malazgirt'te karşılaşan iki ordu arasında, 1071 yılında çıkan savaşta Bizanslılar yenildi.
Böylece Bizans İmparatorluğu'nun İslam dünyası üzerindeki olumsuz baskısı sona erdi.
Bu savaştan sonra Anadolu'ya Türk yerleşimi hızlandı, Anadolu Türk Beylikleri kurulmaya başladı.
Sultan Melikşah Dönemi
İran asıllı vezir Nizamülmülk devlet yönetiminde ona yardım etti.
Alp Arslan döneminde başlayan Anadolu ve Suriye'nin fethini tamamladı.
Bu dönemde, ilk defa divan teşkilatı kuruldu, ikta sistemi uygulandı.
Vezir Nizamülmülk "Siyasetname" adlı eseri yazdı. Dönemin sonlarına doğru "Batınilik" mezhebi ortaya çıktı.
Batiniler, 1092 tarihinde ilk önce Nizamülmülk'ü daha sonra da Melikşah'ı öldürdü.
Sultan Sencer Dönemi
1118'de tahta geçti ve iç karışıklıklara rağmen devlete eski gücünü kazandırmaya çalıştı.
1141 tarihinde Karahitaylar'la yaptığı Katvan Savaşı'nda yenildi.
1157 yılında Sultan Sencer'in ölmesi üzerine Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı.
Türkiye Tarihi
Malazgirt Savaşı (1071) ile başlayan ve bugünkü sınırlarımız üzerinde, Türklerin kurduğu devletlerin tamamının birden oluşturduğu Türkiye Tarihi'nin ilk bölümünü ilk Türkmen Beylikleri oluşturur.
Anadolu'da İlk Türk Beylikleri
Danişmentliler
Danişmentliler 1080 yılında Sivas merkez olmak üzere kuruldu.
Kurucusu Melikşah'ın komutanlarından Danişmentoğlu Ahmet Gazi'dir. Bizanslılar'a ve Haçlılara karşı mücadele etmişlerdir.
Danişmenliler'in varlığına 1178 tarihinde Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Kılıç Arslan son vermiştir.
Saltuklular
Saltuklular, 1072'de Erzurum merkez olmak üzere kurulmuştur. Kurucusu Alp Arslan'ın komutanlarından Ebulkasım Saltuk'tur. Haçlılar ve Gürcülerle mücadele etmişlerdir. Saltukluların varlığına 1202'de Anadolu Selçuklu hükümdarı Rükneddin Süleyman Şah son vermiştir.
Mengücekliler
Mengücekliler, 1080 tarihinde Erzincan merkez olmak üzere kurulmuştur. Kurucusu Alp Arslan'ın komutanlarından Mengücek Gazi'dir. Gürcülere ve Rumlara karşı mücadele etmişlerdir. Mengüceklerin varlığına 1228 tarihinde Anadolu Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubat son vermiştir.
Artuklular
Artuklular, 1102'de Harput, Diyarbakır, Halep ve Mardin civarında kurulmuştur. Bu beyliğin Hasankeyf kolu 1102'de Diyarbakır'da kurulmuştur ve 1231'de Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
Diğer kolu olan Harput kolu 1112'de Harput'ta kurulmuştur ve 1234'te Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır. Diğer bir kolu olan Mardin kolu ise, 1108'de Mardin'de kurulmuştur ve 1409'da Karakoyunlular tarafından yıkılmıştır.
Çaka Beyliği
Çaka Bey Devleti 1081 tarihinde İzmir'de kurulmuştur. Kurucusu Çaka Bey'dir. İlk denizci Türk devleti olan bu beylik bazı Ege Adaları'na sahip olmuştur. Beyliğin kurucusu Çaka Bey, İstanbul'u kuşatmak isteyince, Bizans'ın kışkırtmaları sonucu I. Kılıç Arslan tarafından öldürtülmüştür. Çaka Beyliği 1093 tarihinde Bizans tarafından yıkıldı. Böylece Batı Anadolu'dakiilk Türk egemenliği sona ermiş oldu.
Anadolu Selçuklu Devleti
Kuruluş Devri
Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah tarafından Anadolu hükümdarlığına tayin edilen Kutalmış'ınoğlu Süleyman Şah tarafından 1077 tarihinde kuruldu.
Büyük Selçuklular'a bağlı olan bu devletin başkenti İznik idi.
Süleyman Şah, halife tarafından onaylanarak "Sultan" ünvanı ile şereflendirildi.
Süleyman Şah Dönemi
1077 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu.
İlk önce Konya, Afyon, Kütahya'yı alarak İznik'e kadar ilerledi.
Tarihte ilk kez Boğaz'ın Anadolu yakası Türkler tarafından kontrol altına alındı.
1086 yılında yapılan Habur Savaşı'nda Suriye Selçuklu hükümdarı Tutuş'a yenildi ve öldü.
UYARI : Boğazın Anadolu yakası ilk defa kontrol altına alınmış ve Boğaz'dan geçen gemilerden gümrük alınmıştır.
I. Kılıç Arslan Dönemi
Malikşah'ın ölümü üzerine Berkyaruk, Süleyman Şah'ın oğlu Kılıç Arslan'ı 1092'de Anadolu hükümdarlığına tayin etti.
1096 yılında başlayan I. Haçlı Seferi'nde, İznik ve Batı Anadolu Bizanslılara verildi.
UYARI : Bu durum Bizans'ın işine gelmiş, Türklere karşı savunmayı bırakıp taarruza geçmiştir.
I. Kılıç Arslan, 1107 tarihinde Büyük Selçuklularla yaptığı savaşta Habur Irmağı'nda boğularak öldü.
UYARI : İznik 'in kaybedilmesi üzerine devletin merkezi Konya'ya taşınmıştır. Bu durum Türkler'in Batı'ya ilerleyişini bir süre engellemiştir.
I. Mesud Dönemi
1116 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti'nin başına geçti.
Bir süre Danişmentlilere bağlı olarak hareket etmek zorunda kaldı.
1147 tarihinde II. Haçlı seferi başladı. Haçlılar bozguna uğratıldı.
Sultan I. Mesut 1155 tarihinde vefat etti.
UYARI : Anadolu'daki ilk bayındırlık ve kurumlaşma hareketleri bu dönemde başlamıştır.
II. Kılıç Arslan Dönemi
I. Mesut'un 1155 tarihinde ölümü üzerine oğlu II. Kılıç Arslan başa geçti.
1176 tarihinde Miryakefalon'da Bizanslılar bozguna uğratıldı.
UYARI : Bir daha Anadolu için "Türkler'in işgali altındaki ülke" deyimi kullanılmadı.
Miryakefalon'dan sonra Türkler'in Anadolu'ya yerleşmesi kesinleşti.
1178 tarihinde Danişmentliler Beyliği'ne son verildi.
II. Kılıç Arslan, 1192 yılında öldü. Selçuklu tahtına Gıyaseddin Keyhüsrev geçti.
Süleyman Şah Dönemi
Rükneddin Süleyman, 1192 tarihinde tahta geçen Gıyaseddin Keyhüsrev'i tanımayarak, 1196 tarihinde başa geçti.
Bizans'ı vergiye bağladı, Çukurova Ermenilerini Torosların güneyine çekilmeye zorladı.
Saltuklu Beyliği'ne son verdi. Süleyman Şah, 1204 tarihinde öldü.
UYARI : Bu tarihten itibaren Anadolu Selçukluları Gürcülerle komşu oldu.
I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi
Süleyman Şah'ın 1204 yılında ölümü üzerine tahta Gıyaseddin Keyhüsrev yeniden geçti.
Karadeniz seferi sonunda Trabzon Rum Devleti'ni yendi.
Akdeniz seferi sonunda Antalya'yı aldı.
UYARI : Anadolu Selçukluları ilk kez Akdeniz'e indi. Antalya ithalat ve ihracat yapılan yer haline geldi. Ticareti geliştirmek amacıyla Venedik'le ilk defa ticaret anlaşması yaptı.
İlk defa bir ticaret anlaşması Venediklilerle bu dönemde yapıldı.
Gıyaseddin Keyhüsrev 1211 tarihinde öldü.
I. İzzeddin Keykavus Dönemi
Gıyaseddin Keyhüsrev'in 1211 yılında ölmesi üzerine tahta geçti.
Trabzon Rum İmparatorluğu'nu yenerek Sinop'u fethetti.
Böylece Anadolu Selçukluları ilk defa Karadeniz'e ulaştı.
Kıbrıs Krallığı ve Venedik Cumhuriyeti ile ticaret antlaşmaları imzaladı.
I. İzzettin Keykavus 1220 yılında öldü.
Alaaddin Keykubat Dönemi
İzzettin Keykavus'un 1220 yılında ölümü üzerine tahta geçti.
Kırım'a bir donanma göndererek Kırım'ın Suğdak Limanı'nı fethetti.
UYARI : Anadolu Selçuklu Devleti böylece ilk deniz aşırı sefer yapmış oldu. Karadeniz ticareti tam güvenliğe kavuştu.
1228'de Mengücek Beyliğine son verdi.
1230 tarihinde Yassı Çimen Savaşı'nda Harzemşahları yendi.
UYARI : Bu savaşın tek olumsuz yönü Anadolu'yu Moğol istilasına açık hale getirmesidir. Bunun nedeni Harzemşahların Anadolu Selçukluları ile Moğollar arasında tampon bölge olmasıdır. Bu tampon bölge ortadan kalkınca Anadolu Moğollarla komşu oldu.
I. Alaaddin Keykubat 1237 yılında bir ziyafet esnasında zehirlenerek öldü.
Yıkılış Dönemi
Alaaddin Keykubat'ın ölümü üzerine oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev tahta geçti.
Asya'da başlayan Moğol istilası bir çok Türkmen boyunun Anadolu'ya göç etmesine neden oldu.
Baba İshak, 1240 tarihinde devlete karşı ayaklandı.
1242 yılında Moğollar, Anadolu'ya girdi.
1243 yılında Kösedağ Savaşı'nda Selçuklular yenildi.
II. Gıyaseddin'in ölümü üzerine Rükneddin Kılıç Aslan tahta geçti.
Memlük hükümdarı Baybars Anadolu'yu Moğol baskısından kurtarmak için Anadolu'ya gelerek Moğolları yenilgiye uğrattı.
Anadolu Türk Beylikleri
Malazgirt Savaşı (1071) ile başlayan ve bugünkü sınırlarımız üzerinde, Türklerin kurduğu devletlerin tamamının birden oluşturduğu Türkiye Tarihi'nin üçüncü bölümünü Anadolu Türkmen Beylikleri oluşturur.
Karamanoğulları
Karamanoğulları Beyliği, Oğuzların Afşar Boyu'ndan olup Karaman merkez olmak üzere 1256 tarihinde kurulmuştu.
Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılması üzerine Anadolu'da en güçlü devlet olmuşlardı. Karamanoğlu Mehmet bey döneminde Türkçe'yi resmi dil olarak kabul ettiler. Anadolu Türk Birliği'nin kurulmasında Osmanlılara karşı en çok mücadele eden beylik Karamanoğlu Beyliği olmuştur. Yıldırım Bayezıt döneminde Osmanlılara katılan beylik, Ankara Savaşı'ndan sonra tekrar bağımsız olmuş, Fatih Sultan Mehmet döneminde etkisizleştirilerek, II. Bayezıt döneminde 1487 tarihinde yıkılmıştı.
Germiyanoğulları
1299 yılında kurulan Germiyanoğlu Beyliği'nin kurucusu Yakup Bey'dir. Kütahya civarında kurulmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra Anadolu'da en güçlü devlet olmuşlardır. Ege ve Marmara kıyılarına kadar ilerlemişlerdi. Germiyanoğlu Süleyman Şah Karamanoğullarına karşı topraklarını koruyabilmek amacıyla kızını I. Murat'ın oğlu Bayezıt'a vermiş, çeyiz olarak da Kütahya, Simav, Emet ve Tavşanlı'yı bırakmıştı. Germiyanoğlu Beyliğinin varlığına 1390 tarihinde Yıldırım Bayezıt son vermişti.
1402 Ankara Savaşı'ndan sonra yeniden kurulan beylik 1428'de Osmanlı Devleti'ne katıldı.
Aydınoğulları
Aydınoğulları Beyliği, Germiyanoğulları Beyliği'ne bağlı komutanlardan Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından Birgi merkez olmak üzere 1308 tarihinde kurulmuştur. Denizcilikte gelişen bu beylik güçlü bir donanma oluşturmuştu. En ünlü denizcileri Gazi Umur Bey'dir.
Aydınoğulları Beyliği 1390'da Osmanlı Devleti'ne katılmıştı.
1402 Ankara Savaşı'ndan sonra Cüneyt Bey tarafından yeniden kurulmuşsa da 1425 tarihinde II. Murat zamanında Osmanlı Devleti'ne katılmıştır.
Saruhanoğulları
Saruhan beyliği, Germiyanoğulları Beyliği'ne bağlı komutanlardan Saruhan Bey tarafından Manisa'da kurulmuştu.
Denizciliğe önem veren Saruhan Beyliği, 1390 yılında Yıldırım Bayezıt tarafından ortadan kaldırılmış Ankara Savaşı'ndan sonra yeniden kurulmuşsa da, Çelebi Mehmet döneminde tamamen Osmanlılara katılmıştı.
Karesioğulları
Karesioğulları Beyliği, Germiyanoğulları beylerinden olan Karesi Bey tarafından Balıkesir ve Çanakkale çevresinde kurulmuştu. Denizcilikte oldukça ilerleyen Karesioğlu Beyliği 1345 yılında Orhan Bey tarafından ortadan kaldırılmıştır.
Hamidoğulları
Hamidoğulları Beyliği, Felekeddin Dündar Bey tarafından 1300 yılında Uluborlu merkez olmak üzere kurulmuştur.
Denizcilikle uğraşan Hamidoğulları Beyliği Yıldırım Bayezıt zamanında Osmanlılara katılmasına rağmen Ankara Savaşı'ndan sonra yeniden kurulmuş, 1423 yılında da II. Murat tarafından yıkılmıştır.
Eşrefoğulları
Eşrefoğulları Beyliği, Seyfeddin Süleyman tarafından Beyşehir merkez olmak üzere 1284 tarihinde kurulmuştur.
1326 yılında İlhanlılar tarafından ortadan kaldırılmıştır.
Menteşoğulları
Menteşoğulları Beyliği, Menteş Bey tarafından Milas merkez olarak kurulmuştur. Denizcilikle uğraşan bu beylik, Yıldırım Bayezıt zamanında 1391'de Osmanlılara katılmıştı. Ankara Savaşı'ndan sonra yeniden kurulan beylik, II. Murat tarafından 1425'te tamamen ortadan kaldırıldı.
Candaroğulları (İsfendiyaroğulları)
Diğer adı İsfendiyaroğulları olan Candaroğulları Beyliği, Şemseddin Yaman tarafından 1292 yılında Sinop ve Kastamonu civarında kurulmuştur.
1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından ortadan kaldırılmıştır.
Eretna Beyliği
Eretna Devleti 1335 yılında Uygur Türkleri'nden Eretna Bey tarafından Orta Anadolu'da kurulmuştur. Devletin merkezi önce Sivas, sonra da Kayseri olmuştur. 1381 yılında Kadı Burhaneddin tarafından yıkılmıştır.
Kadı Burhaneddin
Kadı Burhaneddin 1381 yılında merkezi Sivas olmak üzere Kadı Burhaneddin Devleti'ni kurdu. Candaroğulları, Karamanoğulları ve Taceddinoğulları ile mücadele eden Kadı Burhaneddin Devleti, Timur tehlikesi karşısında Sivas halkının 1389 tarihinde şehri Yıldırım Bayezıt'e teslim etmesi ile Osmanlı'ya katılmıştı.
Dulkadiroğulları
1337 yılında Zeyneddin Karaca Bey tarafından Elbistan'da kurulan Dulkadiroğulları Devleti, Osmanlılar'la, Memlüklülerin arasını açan devlet olarak bilinir. Yavuz Sultan Selim tarafından 1515 Turnadağ Savaşı ile Osmanlı'ya katılmıştır. Bu beylik Osmanlı'ya katılan son beylik olup, bu beyliğin alınmasıyla Anadolu'da Türk birliği sağlanmış oldu.
Ramazanoğulları
Ramazanoğulları Beyliği, Ramazan Bey tarafından 1353 yılında Adana ve çevresinde kurulmuştur. İlk önce Memluk devletine bağlı iken Yavuz Sultan Selim ile birlikte Memlüklere karşı savaşmış, bundan sonra da Osmanlı Devleti'ne bağlı bir beylik olarak yaşamışlardır.
1608 tarihinde Osmanlı Devleti'ne bağlı bir vilayet haline getirilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder