Sanayi (Endüstri) Bitkileri 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Konu Anlatımı

SANAYİ (ENDÜSTRİ) BİTKİLERİ

Türkiye'de tahıllardan sonra en çok yetiş­tirilen tarım ürünleridir. Sanayi bitkileri doğrudan tüketilmeyip fabrikalarda işlenerek kullanıma ha­zır hâle getirilen ürünlerdir.

Pamuk
· Dokuma sanayinin ham maddesidir.
· Alüvyal toprakları sever. Yetişme döne­minde bol su ve yüksek sıcaklık, olgunlaşma ve hasat döneminde tam kuraklık ister.
· Türkiye dünyanın sayılı pamuk üreticileri arasında yer alır. Pamuk ve pamuklu dokuma ürünlerinin bir bölümü ihraç edilir.
· En çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi (Büyük Menderes, Küçük Mende­res, Gediz ovaları), Akdeniz Bölgesi (Çukurova, Antalya Ovası), Güney Marmara Bölümü ve Do­ğu Anadolu Bölgesi'nde(Malatya, Elazığ, Iğdır ovaları) yetiştirilir.
Tütün
· Sigara sanayinin ham maddesidir.
· Yetişme döneminde bol su, olgunlaşma döneminde de yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyar.
· Türkiye, dünyanın kaliteli tütün üreten ül­keleri arasında yer alır.
· Tütün üretimi belli bölgelerde toplanmış­tır. Bu durum kaliteli tütün üretimi sağlamak için üretimin devlet kontrolünde olmasından kaynak­lanır.
· Ülkemizde en çok Ege Bölgesinde yetiş­tirilir. Bu bölgemizi sırasıylaGüneydoğu Anado­lu, Karadeniz ve Marmara bölgeleri izler.




UYARI:
Yüksek kaliteli ürün almaya elverişli olmayan sahalarda üretimi devlet tarafından engellenmiştir.



Şeker pancarı
· Şeker sanayinin ham maddesidir.
· Şeker pancarı yurdumuzun hemen her yerinde yetiştirilebilmesine rağmen kıyıya yakın alanlarda tarımı yaygın değildir.
· Nemli topraklarda iyi gelişir. Yağışların yetersiz olduğu yerlerde ise sulama yapılarak üretilir.
· En çok İç Anadolu Bölgesi’nde yetiştiri­lir. Daha sonra Karadeniz ve Marmara bölgeleri gelir.




UYARI:
Şekerpancarı hasat edildikten hemen sonra tüketilmesi gerektiğinden, şeker fabrikaları üretim alanlarına yakın yerlerde kurulmaktadır.



Çay
· Sıcaklık farkları fazla olmayan ılıman, ya­ğışlı bir iklim ile kireçsiz ve yıkanmış toprak ister.
· Türkiye'de sadece Doğu Karadeniz Bölümü'nde, Giresun'dan Gürcistansınırına kadar olan kıyı şeridinde yetişir. Üretilen çayın büyük bölümü Rize'den sağlanır.
· Çay, ekim alanı en dar olan sanayi bitkimizdir.


Ayçiçeği
· Alüvyonlu toprakları ve sıcağı sever.
· Tohumlarından yağ çıkarılan bitkiler ara­sında en önemlisidir.
· Ayçiçeğinin artığı aynı zamanda hayvan yemi olarak değerlendirildiği için ayçiçeği işleyen yağ fabrikalarının çevresinde hayvancılık faaliyet­leri de gelişmiştir.
· Ekim alanı yaygındır. Başta Marmara Bölgesi'nin Trakya kesimi olmak üzere,İç Ana­dolu ve Karadeniz (doğu kıyıları hariç) bölgele­rinde de yetiştirilir.


Keten - Kenevir
· Ilık ve nemli iklimlerde daha çok yetişir.
· Keten lifleri, keten kumaş ve kâğıt yapı­mında kullanılır. Tohumlarından boya yapımında kullanılan bezir yağı elde edilir.
· Kenevir bitkisinin lifleri ise halat, ip, pas­pas gibi kaba dokumalarda kullanılır.
· En fazla Batı Karadeniz Bölümü'nde üretimi yapılır.


Haşhaş
· Yazları sıcak geçen ve orta derecede yağışların görüldüğü yerlerde yetişir.
· Haşhaş ilaç sanayinde kullanılır ve tohumlarından yağ elde edilir.
· Haşhaş bitkisinin meyvesinde bulunan ve afyon sakızı adı verilen maddeden uyuşturucu özelliği olan morfin elde edilir. Bu nedenle haşhaş üretimi devlet kontrolünde yapılır.
· Haşhaş üreti­miinin büyük bir bölümü Ege Bölgesi'nde yapılır. Afyon, Denizli, Kütahya, Uşak, Konya, Isparta ve Burdur'da üretimi yapılır.


Zeytin
· Kışların ılık geçtiği Akdeniz ikliminde yeti­şen ve ekonomik değeri yüksek olan bir bitkidir.
· Bir kısmından yağ elde edilir, bir kısmı ise sofralık olarak tüketilir.
· Ege Bölgesi (Edremit, Ayvalık arası) yağlık, Marmara Bölgesi sofralık zeytin üretimin­de başta gelir.
· Akdeniz Bölgesi'nde daha fazla gelir getiren ürünlerin ekilmesi tercih edildiğinden zeytin üretimi az yapılmaktadır.
· Az miktarda olmakla birlikte Doğu Karadeniz Bölümü'nde de zeytin üretilmektedir.


Susam
· Akdeniz ikliminde yetişir.
· Yağ ve tahin üretiminde kullanılır.
· Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde üretilir.




UYARI: Zeytin, ayçiçeği, susam, keten, mısır, fındık ve pamuk yağ elde edilen sanayi bitkileridir.



Anason
· Rakı ve içki yapımında kullanılır. Burdur (% 50) üretimde birincidir. Burdur'u, Muğla ve An­talya illeri izler.