29 Mart 2013 Cuma

Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası 1923-1930 Dönemi 8. Sınıf İnkılap Tarihi Konu Anlatımları

1923-1930 DÖNEMİ


■ Türkiye'nin dış politikası, Lozan'dan geriye kalan sorunların çözülmesine ve Lozan'da alınan kararların uygulanmasına yönelik olmuştur.
1923-1930 döneminde; Musul sorunu, dış borçlar, yabancı okullar ve nüfus mübadelesi konuları Türkiye'nin dış politikasında belirleyici olmuştur.


IRAK SINIRI VE MUSUL MESELESİ



Ø Lozan Barış Antlaşması'yla Musul sorunu çö­züme kavuşturulamamıştır. Türk Hükümeti, Musul halkının çoğunun Türk olmasından dolayı Musul'un kendisine bırakılmasını istiyordu.
Ø İngiltere ise bölgenin zengin petrol yataklarına I sahip olması ve ekonomik çıkarları dolayısıyla Musul« topraklarını bırakmak istemiyordu.
Ø Lozan'da Musul sorununun iki taraf arasında yapılacak karşılıklı görüşmelerle halledilmesine karar verilmişti.
Ø İkili görüşmeler sırasında bir çözüm sağlana­mamış ve durum Milletler Cemiyetine götürülmüştü.
Ø İngiltere'nin uzlaşmaz tutumu üzerine Türkiye, bölgeye müdahale kararı almış, fakat bu sırada Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması, müdahalenin gerçekleşmesini engellemişti.
Ø Sonuç olarak 5 Haziran 1926'da iki ülke arasın­da Ankara Antlaşması imzalanmış ve Musul sorunu çözülmüştür.Türkiye, Şeyh Said isyanıyla uğraştığı için gerekli askeri mü­dahalede bulunamadı.


Ankara Antlaşması (1926)

Ø Türkiye ile İngiltere arasında yapıldı.
Ø Musul, İngiliz mandasındaki Irak'a verildi.
Ø Musul'un petrol gelirlerinin % 10'u yirmi beş yıllığına Türki­ye'ye verildi.
Ø Türkiye beş yüz bin İngiliz sterlini karşılığı bu hakkından vaz­geçti.
Önemi
v Türk—İngiliz anlaşmazlığı sona erdi.
v Musul'un kaybıyla Misak-ı Milli'den taviz verildi.
v Musul’daki Türkleri koruyucu kararlar alınmadı.


DIŞ BORÇLAR SORUNU



ü Fransa ile aramızda sorun oldu.
ü Türkiye'den alacağı en fazla devlet olan Fransa, borçların al­tın olarak ödenmesini istedi.
ü Türkiye ise borçların kağıt para olarak ve Fransız frangı şek­linde ödenmesini kabul ettirdi.
ü Türkiye borçların ana parasını 1954'e, faizlerini ise 1984'e kadar ödedi.
ü 1929'da başlayan dünya ekonomik bunalımı Türkiye'nin borçlarını geç ödemesinde etkili oldu.


YABANCI OKULLAR SORUNU



ü Avrupalı devletler kapitülasyonlar aracılığıyla Osmanlı Devleti'nde pek çok farklı okullar açmışlar ve çeşitli haklara sahip olmuşlardır.
ü Bu okullar, zamanla Osmanlı Devleti'ne karşı bazı zararlı faaliyetlerde bulunmaya başlamışlardır.
ü Lozan Barış Antlaşması'yla; bu okullarla ilgili tek yetkili kurumun TBMM olmasına karar verilmiş ve bu okulların eğitim sistemini düzenleme yetkisi TBMM'ye verilmiştir.
ü 3 Mart 1924 tarihinde Tevhidi-Tedrisat Kanunu'nun çıkarılmasıyla tüm okullar Millî Eğitim Bakan­lığına bağlanmıştır.
ü Lozan'da yabancı okulların Türk milli eğitim sistemine bağ­lanması kararlaştırılmış, Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile de bu durum pekiştirilmiştir.
ü Fransa ile papalık yabancı okullarda Türk öğretmenlerin gö­rev yapmasına ve bazı derslerin Türkçe okutulmasına karşı çıktılar.
ü Türkiye, bu sorunun kendi iç meselesi olduğunu bildirdi. Bu okullarda tarih, coğrafya,Türkçe derslerinin Türk öğretmen­lerce okutulması, Türk müfettişlerince denetim yapılması ka­rarlaştırıldı.


NÜFUS MÜBADELESİ (NÜFUS DEĞİŞİMİ) SORUNU



ü Nüfus mübadelesi Yunanistan'la aramızda sorun olmuştur. Lozan Antlaşması'na göre İstanbul Rumlarıyla Batı Trakya Türkleri hariç diğer Türk ve Rumların yer değiştirmesi kararlaştırılmıştı.
ü Yunanistan, özellikle İstanbul'da daha çok Rum bulundurmak istiyordu.
ü Sorun, Milletler Cemiyeti ve Lahey Adalet Divanı'nda da çö­zümlenemedi
ü Türk-Yunan ilişkilerini bu durum gerginleştirdi.
ü Türkiye ile Yunanistan 10 Haziran 1930'da antlaşma yaptı.
ü İstanbul Rumlarının ve Batı Trakya Türklerinin yerleşme tarihlerine bakılmaksızın yerlerinde kalmaları kabul edildi.
ü Atatürk'ün sağlığında Türkiye ile Yunanistan arasında yakınlaşma doğdu.
ü Yunan Başbakanı Venizelos Türkiye'yi ziyaret etti.
ü Türk - Yunan ilişkileri 1954 yılına kadar sürecek iyi ilişkiler dönemine girdi.
ü 1954 yılında ortaya çıkan Kıbrıs sorunu, Türk-Yunan ilişkilerinin yeniden bozulmasına neden olmuştur.

Hiç yorum yok: