STRATEJİK PLAN HAZIRLAMA KILAVUZU

UYGULAMA YÖNERGESİ

"Stratejik Plan Hazırlama Kılavuzu" üzerinde yapılan uygulama çalışmanın organizesi ve yürütülmesi aşağıda Belirtilen "açıklamalar" doğrultusunda gerçekleştirilecektir.

Açıklamalar:

1. Çalışma öncesinde Okul Gelişimi ve Yönetim Ekibi (OGYE) üyeleri arasından seçilen bir "Grup Lideri "nin sorumluluğunda yürütecektir. Grup Lideri, Projeden Sorumlu Müdür Yardımcısı veya daha önceden "Etkili Ekip Çalışması" uygulamasına katılan kişi olabilir.

2. Okullarda bu uygulamanın ilk kez yapılacak olması nedeniyle çalışmaya yeterince uzun bir zaman ayrılmalıdır. İlk yıl, üçer saaatlik dört ayrı oturumda çalışma yapılacaktır. Daha sonraki yıllarda bu süre kısaltılabilir.

3. Çalışmanın birinci basamağında,"Stratejik Plan Hazırlama Kılavuzu" çalışmaya katılacak OGYE üyelerinin sayısı kadar önceden çoğaltılıp dağıtılmalı ve çalışmaya katılacakların ön hazırlık yaparak gelmeleri sağlanmalıdır.

4. Çalışmanın ikinci basamağında, birinci basamakta taslak olarak geliştirilen "Stratejik Plan" öğretmenler kurulunun görüşüne sunulup, tartışmaya açılacaktır.

5. Öğretmenler kurulunun görüşleri doğrultusunda taslak üzerinde gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra "Stratejik Plan" son şeklini alacak ve uygulamaya konacaktır.

STRATEJİK PLAN

Stratejik plan, bütün eğitim yöneticilerinin ihtiyaç duyduğu diğer planlama türlerinde olduğu gibi sistematik bir planlama süreci ile hazırlanır. Stratejik plan, uzak ufukları içine alan bir planlama süreci olduğu halde uzun vadeli bir uygulama planı değildir. Stratejik plan, gelişim hedeflerine ulaşmak için izlenecek hareket yönünü ortaya koyar, zayıf yönlerin güçlendirilmesine fırsat tanır ve okulun güçlü olduğu yönleri ortaya koyarak bunların okulun gelişimine katıkısını sağlar.

Özetle diyebiliriz ki, eğitim sisteminin çıktılarını dikkate alarak kaynakların kullanımını hedefleyen iyi bir stratejik plan, eğitimde ihtiyaç duyulan kalite artışına fırsat tanıyacaktır.

OKUL MİSYONUNUN BELİRLENMESİ

l MİSYON

Misyon, bir organisazyonun var oluş nedenidir. Misyon tanımına daha genelden özele inerek okullar boyutundan bakarsak misyon; bir okulun varoluş nedeninin ifadelendirilmesidir.

İyi bir misyon ifadesi içerisinde şu soruların cavaplarının bulunması gereklidir.

*Biz kimiz?

*Ne yapıyoruz?

Misyon ifadesi, bu sorularının cevaplarını açık ve net bir biçimde verdiği gibi okulumuzu diğer okullardan farklı yapan yönleri de ortaya koymalıdır.

Bir okulun misyonunun ifadelendirilmesi öncesinde aşağıdaki soruların cevaplandırılması gereklidir. Bu soruların cevaplarını, ayrılan boşluklara yazmanız sizlere kolaylık sağlayacaktır.

l A. Biz kimiz?

................................................................................................................................................................................................

l B. Ne yapıyoruz?

................................................................................................................................................................................................

l C. Hizmet verdiklerimiz kimlerdir?

................................................................................................................................................................................................

1D. Şimdi vermekte olduğumuz hizmetler nelerdir? Gelecekte vereceğimiz hizmetler neler olacaktır?

................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

l E. Şu andaki misyonumuz ile Milli Eğitimi Geliştirme Projesi başlamadan önceki misyonumuz arasındaki farklar nelerdir?

................................................................................................................................................................................................

2) OKULUN DEĞERLERİ

Okulun değerleri,düşünme biçimimizi, davranış şeklimizi ve olaylar karşısında ortaya koyduğumuz tepkilerimizi belirleyen okulumuzun sahip olduğu özelliklerdir. Değerlerimiz bize, nelerin önemli olduğunu, nelerin iyi, nelerin kötü olduğunu söyler. Okul içerisinde herkes tarafından kabul edilen ve paylaşılan değerler, okul hayatını düzenler, okulun dışındakiler ile ilişkilerini belirler ve okulun verdiği hizmetin niteliği ile bu hizmetin sonucu çıktıların özelliklerini oluşturur.

Değerlerimiz, hayatımızın bir başka boyutu gibidir ve adete günlük yaşantımızın bir parçası durumundadır. Bütün bu özellikler ile dikkate alındığında okulun değerleri, okulun başarısı üzerinde anahtar rolü oynar.

Okulunuzun değerlerini açığa kavuşturmada aşağıdaki soruların cevapları yardımcı olacaktır.

2A. Okulumuz için önemli olan nedir?

................................................................................................................................................................................................

2B. Bizi, en yakın rakibimizden farklı yapan şeyler nelerdir?

................................................................................................................................................................................................

2C. Okulumuzun nasıl bir kişiliği var?

................................................................................................................................................................................................

2D. Okulumuz ile ilgili olarak övünç duyduğumuz anılar, başarılar ve gerçekleşmesini istediğimiz hayallerimiz nelerdir?

................................................................................................................................................................................................

2E. Okulumuzun kahramanları kimlerdir?

................................................................................................................................................................................................

2F. Değerlerimiz çevreyi anlayışımızı nasıl şekillendirir?

................................................................................................................................................................................................

3. MİSYON İFADESİ

Okulunuzun misyonunu ifadelendiren tanımlamayı yazmak için bu konudaki gerçek duygu ve düşüncelerinizi samimi bir şekilde yazmanız gereklidir.

Bunun için şu soruların cevaplarını yazınız.

3A. Ne için çalışıyorsunuz?

................................................................................................................................................................................................

3B. Bu sizin için neden önemli?

................................................................................................................................................................................................

3C. Aynı işi yapan diğerlerinden, neden farklısınız?

................................................................................................................................................................................................

Yukarıdaki sorulara cevap olarak yazdıklarınızı gözden geçiriniz ve bunların ifade ettiği anlayışı bir cümlede toplayarak ifadelendirmeye çalışınız.

4. OKULUN GÜÇLÜ ve ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARDAN YARARLANMA DURUMU ve ALDIĞI RİSKLER

Buraya kadar olan bölümleri tamamladığınızda artık "Kimsiniz?" ve "Hedefiniz nedir?" konularında oldukça net bir görüş kazanmış olmalısınız. O halde, şimdi yeniden başlamanın tam zamanı.

Bundan sonraki adımlarımız için şu soruların cevapları üzerinde düşününüz.

*Hedefe ulaşmak için neler yapacaksınız?

*Hedefe ulaşan yolda muhtemel olarak nelerle karşılaşacaksınız?

Hedefe ulaşabilmek için sistematik bir şekilde iki önemli etmeni dikkate almanız gereklidir.

Bunlar:

1. Okulunuzun içi,

2. Okulunuzun içinde bulunduğu çevredir.

Okulun güçlü ve zayıf yönleri ile fırsatlardan yararlanma durumu ve aldığı riskleri değerlendirmeniz sizin bakış açınıza göre değişir. Eğer iyimser bir anlayışla bakıyorsak yarısı dolu bir bardağı yansı dolu olarak, karamsar bir anlayışla bakıyorsak aynı bardağı yarısı boş olarak görürüz. Fikirlerimiz bu bakış açısı ile ele alındığında pozitif veya negatif kategoriye daha çok uyabilir. Her ikisi için de fazla telaşa kapılmayın. Önemli olan aşağıdaki sorulara yönelik olarak mümkün olduğunca çok bilgi toplayabilmektir.

Bundan sonraki adımda şu soruların cevaplarının bulun.

4A. Mümkün olduğunca çok okulunuzun güçlü yönlerini bulun. Okulunuzdaki sistemler, okulun teknolojisi, okulun gelenekleri, okulun değer yargıları, okulun fiziki yapısı ve diğer özellikleri gibi.

................................................................................................................................................................................................

4B. Yukarıdaki yazdıklarınız üzerinde samimiyetle düşünün, gerçekte bunlar okulunuzun güçlü yönleri mi? Yoksa zayıflıkları mı?

Samimi olun!

................................................................................................................................................................................................

4C. Şimdi okulunuzun içinde bulunduğu çevre, bölge, ülke ve dünya koşullarını düşünün. Değişen değerler, ekonomik koşullar, yeni beklentiler, hızla gelişen teknoloji ve dünyadaki değişim üzerinde düşünün. Bütün düşündüklerinizi dikkate alarak değerlendirilebilecek fırsatları aşağıya listeleyin.

................................................................................................................................................................................................

4D. Gelecek için öngörüsünüz (vizyonunuz) çerçevesinde yukarıya listelediklerinizin gerçekleş tirilmesinde ortaya çıkabilecek engeller ve dış etmenler nelerdir? Okulunuzun misyonunu gerçekleştirmesini tehdit eden unsurlar nelerdir aşağıya listeleyin.

................................................................................................................................................................................................

5. OKUL MISYONU'NUN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Buraya kadar misyon konusunda oldukça uzun bir yol aldınız. Artık, misyon kavramı sizde bir anlam ifade etmeye başladı. Şimdi bir kez daha geriye dönüp gerçekçi bir şekilde düşündüklerinizi test etme, şansına sahipsiniz.

Aldığınız sonuç, ne ölçüde 4. basamakta yaptığınız analiz sonuçlarına uyuyor. Bazı şeyleri iki defa tekrarlıyor olmanız size güç gelebilir ancak hâlâ yapılması gerekli!

................................................................................................................................................................................................

Şimdi sıra, size yapması daha kolay gelecek bir işe geldi. Okulunuzun misyonunu açıklayacak ifade içerisinde yer almasına pekte gerek görmediğiniz bölümleri ileride gerekirse çıkarmak üzere işaretleyin.

Bunu yaparken şunu unutmayın ki misyonu açıklayan ifadenin içinde

bulunması gereken ifadeler şunlardır:

* Hizmet verilenler * Hizmetler

* Değer yargıları * Ürünler

Artık aşağıda bırakılan bölüme okulunuzun misyonunu açıklayan ifadeyi yazabilirsiniz.

................................................................................................................................................................................................

6. VİZYON (Öngörüş)

Stratejik planlamanın bir diğer önemli özelliği de okulunuza "Vizyon" kazındırmasıdır. Vizyon, bulunmadığında okulunuz için büyük bir eksiklik, bulunduğunda da okulunuzun gelişimini yönlendiren bir faktördür.

Şu bir gerçek ki eğer nereye ulaşmak istediğimizi bilmiyorsak herhangi bir yol bizi bir yere götürebilir ancak, ulaştığımız yer hiçte ümit ettiğimiz özellikte ve bize mutluluk veren bir yer olmayabilir. O halde vizyon, stratejik planlama sürecinin vazgeçilemeyecek derecede önem taşıyan bir unsurudur. Vizyon hem bireysel olarak sahip olunabilen hem de okul toplumu tarafından paylaşılan bir özellik taşıyabilir.

Vizyon, öylesine bir etki gücüdür ki bireylerin yaratıcı yönünü ve becerilerini harekete geçirerek onların olası fırsatları önceden görmesini ve bunların bugün ile ilişkilendirilmesini sağlar. Vizyon, ilerisinin nasıl olacağı hakkında fikir verir, geleceğin nasıl değişeceğini ve ne gibi farklılıkların olacağını gösterir.

Vizyon aynı zamanda da toplumsaldır. Bir çok kişi tarafından paylaşılarak benimsenebilir. Okul toplumu tarafından benimsenen ve paylaşılan vizyon, insanların hayal gücünü harekete geçirir. Vizyon sahibi insanlar, başka insanları liderlik davranışları gösterebilmeleri için motive ederler.

Vizyon kaynağını bilgiden ve deneyimlerden alır.

Şimdi okulumuzla ilgili olarak bir kaç vizyon örneği ortaya koymaya çalışalım.

6A. Okulunuzda sorumlu olduğunuz bir çalışma alanı düşünün. Yapmakta olduğunuz işin nasıl olması gerektiğini samimi bir şekilde düşünün. Vizyonunuz nedir?

................................................................................................................................................................................................

6B. Şimdi çalıştığınız okulu daha geniş olarak düşünün. Okulunuzun vizyonunu açıklayın. (Eğer ekip çalışması yapıyorsanız kendi vizyonunu ile ekip arkadaşlarınızın vizyonunu karşılaştırın)

................................................................................................................................................................................................

7. STRATEJİK SEÇENEKLERİN TESBITI

Bu bölüm yaratıcılık becerilerinizi harekete geçirmenizi gerektirecektir. Şimdi burada duralım... Ve biraz da "Nasıl olacak?" sorusuna cevap arayalım.

Okulunuz atmosferi nasıldır? ve okulunuzun dışındaki dünya ile ilişkili olan gerçekler nelerdir? Gelecek 5 yıl süresince bunların nasıl olması gerektiği konusundaki görüşleriniz nelerdir? Lütfen düşününüz...

Okulunuzun mevcut durumu ve okulunuzu etkileyen dış faktörler ile bunların nasıl olması gerektiği konularının birbiri ile karşılaştırılması size yeni bir bakış açısı kazandıracaktır.

Bu karşılaştırmanın sonunda bazı sorulara son derece uygun cevaplar bulabilirsiniz.

Okulunuzun hangi kuvvetli yönü okulunuza hangi avantajını kazandırır?

Kuvvetli Yönler Sağlayacağı Avantajlar

....................................... ...................................................

Hangi fırsatlar, okulunuzun hangi güçlüklerin üstesinden gelmesini sağlar?

Fırsatlar Güçlükler

....................................... ...................................................

Hangi kuvvetli yönler okulunuzun hangi problemleri çözmesini sağlar?

Kuvvetli Yönler Problemler

....................................... ...................................................

Hangi zayıf yönlerimizi güçlendirerek hangi endişelerin üstesinden gelebiliriz?

Zayıf Yönlerimiz Endişelerimiz

....................................... ...................................................

Önemli gördüğünüz diğer stratejik seçenekler nelerdir?

................................................................................................................................................................................................

8. STRATEJİLERİN SEÇİMİ

Bu bölüm gerçektende oldukça zor bir bölüm. Çünkü, kamu sektöründe çalışanların çoğu kayda değer yeni bir şeyi çalışmalarına katmayı pek fazla ihtiyaç hissetmemişlerdir. Haydi!... Şimdi ciddi bir şekilde "Yeni" neleri yapabileceğimizi veya yapamıyacağımızı düşünelim. Organizasyonlarda çalışan kişilerin bazıları, stratejik girişimlerden sadece birini her bir seferde kabul ettirilebileceklerine inanırlarsa da birden fazlasını başarabiliriz.

Bu bölüm size, bu konuda daha geniş bir bakış açısı kazandıracaktır. Bunun için; aşağıdaki bölüme not edecekleriniz sizce okulunuzun içinde bulunduğu her türlü koşula, güçlü ve zayıf yönlerine rağmen misyonunu gerçekleştirmesinde hayati önem taşıyan beş konudur.

Gelecek beş yıl içinde okulunuzun misyonu doğrultusunda hedeflerine ulaşabilmesi için yapılmasını öngördüğünüz konular?

1)...............................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

2)...............................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

3)...............................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

4)...............................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

5)...............................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

Şimdi, geriye dönüp seçtiğiniz .stratejilerin yeterince açık ve belirgin olup olmadığını kontrol ediniz. Bunun için aşağıdaki soruların cevaplarını bulunuz.

Stratejileriniz;

* Net olarak hedeflenmişler mi?

* Eğer bunlar olmaz ise neler yapılacak?

* Bunlar, okulun güçlü ve zayıf yönleri ile fırsatlardan yararlanma durumu ve aldığı riskler ile uyuşuyor mu?

* Bunlar üzerinde okulunuzda uzlaşma sağlanabilecek mi?

9. STRATEJİK PLANDAN UYGULAMA PLANINA GEÇİŞ

Stratejik plan ve organizasyonel değişim arasındaki bağlantı stratejik planlar uygulama planına dönüştürüldüğünde oluşur. Uygulama planı MLO'larda; "Okul Gelişim Planı" olarak hazırlanacaktır.

Buraya ulaştığımızda "Bu kadar zamanı stratejik plan üzerinde harcadığımız, halde hiç bir şey ortaya çıkmadı" yorumunu yapmamız sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu yorum, genellikle fikirler muhteşem, ancak buraya kadar vizyon doğrultusunda fazla yol alınamadı anlamını taşır.

O halde; yukarıda tespit ettiğiniz stratejik seçeneklerden birini seçip bunun üzerinde nelerin, nasıl yapılması gerektiği konusunda dikkatlice düşününüz.

Seçtiğiniz stratejik doğrultu için aşağıdaki soruların cevaplarını bulunuz.

9A. SEÇTİĞİNİZ BİRİNCİ STRATEJİ

................................................................................................................................................................................................

9B. BUNUN ÖNEMİNE KİMLER İNANACAK ve KİMLERİN KATILIMI SAĞLANACAK?

................................................................................................................................................................................................

9C. BU STRATEJİ İÇİN UYGULANACAK OLAN GENEL PROGRAMLAR NELERDiR?

................................................................................................................................................................................................

9D. ÖNÜMÜZDEKi BİR YIL İÇİN BELiRLENEN HEDEFLER NELERDiR?

................................................................................................................................................................................................

9E. UYGULAMA PLANLARI NELERDiR? KiM NEYi, NE ZAMAN ve HANGi KAYNAKLARI KULLANARAK YAPACAK?

................................................................................................................................................................................................

Şimdi diğer dört strateji için de bunları aynı şekilde tekrar ediniz. Böylece buraya kadar elde ettiğiniz birikiminizi görebileceksiniz.

9A. SEÇTİĞİNİZ İKİNCİ STRATEJİ

................................................................................................................................................................................................

9B. BUNUN ÖNEMİNE KİMLER İNANACAK ve KİMLERİN KATILIMI SAĞLANACAK?

................................................................................................................................................................................................

9C. BU STRATEJİ İÇİN UYGULANACAK OLAN GENEL PROGRAMLAR NELERDİR?

................................................................................................................................................................................................

9D. ÖNÜMÜZDEKi BİR YIL İÇİN BELiRLENEN HEDEFLER NELERDiR?

................................................................................................................................................................................................

9E. UYGULAMA PLANLARI NELERDiR? KiM NEYi, NE ZAMAN ve HANGi KAYNAKLARI KULLANARAK YAPACAK?

................................................................................................................................................................................................

9A. SEÇTİĞİNİZ ÜÇÜNCÜ STRATEJİ

................................................................................................................................................................................................

9B. BUNUN ÖNEMİNE KiMLER İNANACAK ve KİMLERİN KATILIMI SAĞLANACAK?

................................................................................................................................................................................................

9C. BU STRATEJİ İÇİN UYGULANACAK OLAN GENEL PROGRAMLAR NELERDiR?

................................................................................................................................................................................................

9D. ÖNÜMÜZDEKi BiR YIL İÇİN BELiRLENEN HEDEFLER NELERDiR?

................................................................................................................................................................................................

9E. UYGULAMA PLANLARI NELERDiR? KiM NEYi, NE ZAMAN ve HANGi KAYNAKLARI KULLANARAK YAPACAK?

................................................................................................................................................................................................

9A. SEÇTİĞİNİZ DÖRDÜNCÜ STRATEJİ

................................................................................................................................................................................................

9B. BUNUN ÖNEMlNE KiMLER İNANACAK ve KlMLERlN KATILIMI SAĞLANACAK?

................................................................................................................................................................................................

9C. BU STRATEJİ İÇİN UYGULANACAK OLAN GENEL PROGRAMLAR NELERDİR?

................................................................................................................................................................................................

9D. ÖNÜMÜZDEKİ BİR YIL İÇİN BELİRLENEN HEDEFLER NELERDİR?

................................................................................................................................................................................................

9E. UYGULAMA PLANLARI NELERDİR? KİM NEYİ, NE ZAMAN ve HANGİ KAYNAKLARI KULLANARAK YAPACAK?

................................................................................................................................................................................................

9A. SEÇTİĞİNİZ BEŞİNCİ STRATEJİ

................................................................................................................................................................................................

9B. BUNUN ÖNEMİNE KİMLER İNANACAK ve KİMLERİN KATILIMI SAĞLANACAK?

................................................................................................................................................................................................

9C. BU STRATEJİ İÇİN UYGULANACAK OLAN GENEL PROGRAMLAR NELERDİR?

................................................................................................................................................................................................

9D. ÖNÜMÜZDEKİ BÎR YIL İÇİN BELİRLENEN HEDEFLER NELERDİR?

................................................................................................................................................................................................

9E. UYGULAMA PLANLARI NELERDİR? KİM NEYİ, NE ZAMAN ve HANGİ KAYNAKLARI KULLANARAK YAPACAK?

................................................................................................................................................................................................

10. SONUÇLARIN BELİRLENMESİ

Önerdiklerinizin bir farklılık yaratacağını nasıl bileceksiniz? Bir yıl sonra bulunduğunuz yere göre ne gibi farklılıklar olacak? Sonuçlar neler olabilir? Burada zaman harcayarak mümkün olduğunca çok sayıda sonuçların nasıl olabileceğini düşünün.

Her bir sonuç için bunu nasıl ölçeceğinizi, ne kadar yararlı olduğunu, nasıl tespit edeceğinizi ve elde edilen başarıları başkalarına nasıl anlatacağınızı düşününüz.

Tebrikler!!!... Artık stratejik bir "Eğitim Lideri" olma yolundasınız. Böylece okulunuzu başarılı bir şekilde değişen dünya koşullarına uyacak biçimde geliştirebilirsiniz.

HAYATIMIZ OKUL

Sayfalar

23 Kasım 2010 Salı